Αποδράσεις_λίμνη Πλαστήρα

η πηγή που έγινε λίμνη

Εν αρχή ήν η γούρνα της βαβάς. Στο βόρειο άκρο του οροπεδίου υπήρχε μια πηγή, η «γούρνα της βαβάς», όπως την ονομάτιζαν, τα παλιά τα χρόνια. Ανάβλυζε νερό πολύ και με τη βοήθεια των γύρω ποταμών γέμιζε τον παππού Μέγδοβα. Αυτός βαρύς από το καθημερινό φορτίο του ξέφευγε από το χαμηλότερο σημείο της πεδιάδας και κατρακυλούσε με θόρυβο. Μετά ήρθε το όραμα. Αθόρυβα, όπως όλες οι μεγάλες ιδέες.

Η λίμνη αποτελεί την υλοποίηση μιας ιδέας που συνέλαβε στα 1925 ο Νικόλαος Πλαστήρας. Η υλοποίηση όμως της ιδέας του αυτής ξεκίνησε μετά το θάνατό του, προς το τέλος της δεκαετίας του '50, με την κατασκευή του φράγματος.

Κανένας δεν είχε φανταστεί το 1959 ότι αυτό το έργο που δημιουργήθηκε για να αρδεύει και να υδρεύει τον κάμπο της Καρδίτσας, θα έκρυβε μέσα του τόση ζωή και θα γινόταν ένα βιότοπος με εξαιρετική σημασία. Η μεγάλη τεχνητή λίμνη του Ταυρωπού, με τις δαντελωτές δασοσκέπαστες όχθες της, είναι σήμερα γνωστή περισσότερο ως λίμνη Πλαστήρα. Στα ανατολικά, εκεί όπου οι ορεινές απολήξεις συναντούν τον κάμπο, θα συναντήσουμε λείψανα αρχαίων πόλεων, βυζαντινά κάστρα και μοναστήρια.

Η λίμνη έχει μέγιστο μήκος 14 χλμ।, μέγιστο πλάτος 4 χλμ., μέγιστο βάθος 60 μέτρα και χωρητικότητα 400 εκατ. κυβικά μέτρα νερού σε συνολική επιφάνεια 24.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Με ειδικό αγωγό το νερό της λίμνης μεταφέρεται από το υψόμετρο των 700 μέτρων χαμηλά προς τον κάμπο δίνοντας κίνηση στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ παραγωγής 40MWH την εβδομάδα. Η παροχέτευση νερού από τη λίμνη ανέρχεται στα 800.000 κ.μ. για άρδευση του κάμπου 38 οικισμών του νομού και ύδρευση της πόλης της Καρδίτσας.

Τα ποτάμια που ξεκινούν από τις βουνοκορυφές για να καταλήξουν στη λίμνη δημιουργούν γύρω τους ένα διαφορετικό κόσμο με τις ιτιές και τα πλατάνια και τα σκλήθρα, δίνοντας τον δικό τους τόνο στο τοπίο, με άλλου είδους ήχους ορμητικούς και έντονους. Τα καθαρά νερά τους σου επιτρέπουν να καθρεφτιστείς, να δεις τα ψάρια τους, και να πιεις από το παγωμένο νερό τους. Περπατώντας μέσα στα πυκνά δάση της περιοχής, θα δεις τα βότανα που τόσο επιδέξια χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των χωριών φτιάχνοντας ένα δικό τους "φαρμακείο" δανεισμένο εξ ολοκλήρου από τη φύση.

Ανάμεσα τους υπάρχουν μερικά σπάνια είδη και άλλα τα οποία είναι ενδημικά που μας θυμίζουν ότι το πέρασμα στη γειτονική Ήπειρο τα αφήνει πίσω για να τονίσει τα όρια της γεωγραφικής εξάπλωσής τους.

Η συλλογή της ρίγανης, της μέντας, του θυμαριού και του τσαγιού αποτελούν για τους κατοίκους καθημερινή απασχόληση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ στις αρχές του φθινοπώρου, το ενδιαφέρον τους μονοπωλεί η εξασφάλιση του καύσιμου ξύλου που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από βελανιδιά και έλατο.

Οι εργασίες του χειμώνα για τους κατοίκους των ορεινών χωριών, περιορίζονται στην συλλογή καρπών και στην περιποίηση των σταβλισμένων πια ζώων, ενώ η πρώτη αχτίδα της άνοιξης θα τους βρει στους κήπους και τα χωράφια να καλλιεργούν τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής.

Σε μερικά από τα χωριά, η άροση της γης γίνεται ακόμη με το άροτρο και την παραδοσιακή ξυλόπλεκτη "σβάρνα" που σέρνουν βόδια ή άλογα μια και η προσέγγιση του χωραφιού με μηχανικά μέσα είναι αδύνατη.

Όπως όμως και να την προσεγγίσει κανείς η περιοχή συστήνεται ως το απόλυτο τοπίο ηρεμίας και ομορφιάς.

Αποδράσεις_Μέτσοβο

η "αρκούδα" ανάμεσα στα δυο βουνά

Το να απολαμβάνει κανείς μικρά, απλά πράγματα όπως η ζεστασιά του ήλιου μέσα στο χειμώνα, οι ξεχωριστές γεύσεις που «γαργαλούν» τον ουρανίσκο, η καλή παρέα και ένα τοπίο ... μαγευτικό είναι ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να ζητήσει. Κυρίως για Χριστουγεννιάτικο .

Ταξίδεψαμε στο γραφικό (και πανέμορφο) Μέτσοβο, συγκεντρώσαμε όσες περισσότερες πληροφορίες μπορέσαμε – αφού το κρασί και η εκπληκτική θέα μάς είχαν αποσυντονίσει τελείως – καταλήγοντας για ακόμα μία φορά στο συμπέρασμα ότι το Μέτσοβο είναι απλώς ... πανέμορφο κάθε εποχή του χρόνου.

Μία ώρα από τα Γιάννενα, σε απόσταση αναπνοής από δύο χιονοδρομικά κέντρα, το Μέτσοβο μπορεί να έχει τη φήμη του χειμερινού θέρετρου και να προσελκύει τους περισσότερους κυρίως εκείνους τους μήνες του χρόνου, παραμένει όμως κλασικά παραδοσιακό.

Κατά τη γνώμη μας έχει την ιδιαιτερότητα να μεταμορφώνεται ανάλογα με την εποχή, να παίρνει ένα ξεχωριστό κάθε φορά «χρώμα» και να κλέβει όχι μόνο τις εντυπώσεις, αλλά και την καρδιά κάθε επισκέπτη.

Για την ονομασία του υπάρχουν 2 εκδοχές. Κατά την πρώτη θεωρείται ότι η ονομασία έχει σλαβική προέλευση (mets+ovo = το χωριό των αρκούδων), ενώ κατά την άλλη θεωρείται ότι προέρχεται από την συνένωση των ελληνικών λέξεων μεσο+βούνι, λόγω της γεωγραφικής του θέσης ανάμεσα σε δυο βουνά.

Με έντονο το παραδοσιακό στοιχείο, πετρόχτιστα σπίτια, πλακόστρωτα δρομάκια, παλιές παραδοσιακές βρύσες και κυρίως με τους ευγενικούς και φιλόξενους κατοίκους του, το Μέτσοβο δεν θυμίζει σε τίποτα τουριστικό θέρετρο.

Το εντυπωσιακό τοπίο και η ομορφιά του χωριού διατηρούνται αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου και κυρίως ... των επισκεπτών.

Τι εννοούμε; Ότι ναι μεν το Μέτσοβο αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς, σε καμία περίπτωση όμως δεν έχει χάσει την ταυτότητά του. Αντιθέτως, διατηρεί το παραδοσιακό στοιχείο που μας κάνει να αναπολούμε το δικό μας «χωριό».

πηγή: http://www.in2life.gr/escape/destinations/articles/118064/article.aspx
________________________________________
Η Ιστορία

Το Μέτσοβο είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1.156 μέτρων σε μια από τις ψηλότερες βουνοκορφές της Πίνδου. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας με πληθυσμό περίπου 6.000 κατοίκους και αναφέρεται για πρώτη φορά το 1380μ.Χ. στο χρονικό των αυτάδελφων Φιλανθρωπινών Πρόκλου και Κομνηνού.

Αρχικά ήταν ένας πολύ μικρός συνοικισμός ποιμένων αλλά λόγω και της σημαντικής του γεωγραφικής θέσης αναπτύχθηκε γρήγορα σε διάφορους τομείς ακόμη και σε δύσκολες εποχές. Από το 1430 ως το 1795 η πόλη και η γύρω περιοχή είχε πάρα πολλά προνόμια από το Οθωμανικό Κράτος κυρίως λόγω καλής συμπεριφοράς, αποτελώντας μάλιστα μια αυτόνομη δημοκρατική πολιτεία μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Τα προνόμια του Μετσόβου πάντως καταργήθηκαν το 1795 από το συγκεντρωτικό κράτος του Αλή Πασά. Εξαίρεση αποτέλεσε η Πατριαρχική Εξαρχία η οποία διατηρήθηκε μέχρι το 1924. Το Μέτσοβο καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά στις 27 Μαρτίου 1854 από τα τουρκικά στρατεύματα του Αβδή Πασά. Πρόκειται για τον περίφημο “Χαλασμό του Γρίβα”. Μετά την πάροδο αυτή και χάρη στους πολλούς ευεργέτες που ανέδειξε η πόλη σύντομα σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος. Το 1912 η πόλη απελευθερώθηκε από τους Τούρκους.

Η πόλη στη σύγχρονη εποχή αναπτύχθηκε οικονομικά και πολιτιστικά σε μεγάλο βαθμό από τη στήριξη που έδωσε το Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα (που δημιουργήθηκε το 1948) από τον ίδιο τον ευεργέτη και την ενθάρρυνση του Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα. Ανάμεσα στα υπόλοιπα ιστορικά ονόματα της πόλης διακρίνονται οι Γεώργιος Αβέρωφ, Νικόλαος Στουρνάρας, Κυριάκος Φλώκας, Δημήριος Ίπατρος και πολλοί ακόμα.

Αποδράσεις_Ναύπακτος

Το ταξίδι στη Ναύπακτο

Το όνομα Ναύπακτος εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ιστορία το 1104 π.Χ., όταν οι Δωριείς καταφθάνουν στη Ναύπακτο και κατασκευάζουν πλοία (ναυς+πήγνυμι = κατασκευάζω πλοίο), για να περάσουν στην απέναντι Πελοποννησιακή ακτή.
Χάρη στη γεωγραφική της θέση, στην είσοδο του Κορινθιακού κόλπου, υπήρξε συχνά το μήλον της έριδος. Το 454 π.Χ., οι Αθηναίοι, με αρχηγό τον ναύαρχο Τολμίδη, καταλαμβάνουν τη Ναύπακτο και εγκαθιστούν στην πόλη τους συμμάχους τους Μεσσήνιους. Οι Μεσσήνιοι όμως αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ναύπακτο αμέσως μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς.

Στην μακραίωνη ιστορία της, πολλοί διεκδικούν τον έλεγχο της πόλης. Οι Αθηναίοι, οι Αχαιοί, οι Θηβαίοι κι οι Μακεδόνες την κερδίζουν ενώ, λόγω της σπουδαίας στρατηγικής της θέσης, αποτελεί για ένα διάστημα την πρώτη πόλη της Αιτωλικής Συμπολιτείας και τον τόπο συγκέντρωσης των αντιπροσώπων των πόλεων που την συναποτελούσαν.

Το έτος 217 π.Χ. στα Κοίλα της Ναυπάκτου, πραγματοποιήθηκε ιστορικό συνέδριο ειρήνης και κάλεσμα ενότητας των Ελλήνων. Εκεί ακούστηκε ο λόγος του Αγέλαου, που προειδοποιούσε για τη θύελλα που ερχόταν από τη Δύση

Στους μεταχριστιανικούς αιώνες, οι Ούννοι, οι Σλάβοι, οι Βούλγαροι και οι Σαρακηνοί επιδρομείς, λεηλατούν την περιοχή της Ναυπάκτου, με αποτέλεσμα η πόλη να οδηγηθεί στην αφάνεια και τον οικονομικό μαρασμό.

Το 1210, η πόλη προσαρτάται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, οπότε και αρχίζει μια νέα περίοδος ακμής.

Το 1407, η Ναύπακτος κυριεύεται από τους Ενετούς και παραμένει στην κατοχή τους για 92 χρόνια. Το χρονικό αυτό διάστημα, στην πόλη κατασκευάζονται νέα κτίρια, εμπορικοί σταθμοί, αποθήκες, ενώ το κάστρο συντηρείται, ενισχύεται, και αποκτά την σημερινή του μορφή. Είναι το μοναδικό κάστρο στην Ευρώπη με πέντε αμυντικά διαζώματα, πέντε αμυντικές ζώνες, δηλαδή.

Παρόλα αυτά, το 1499, η πόλη περιέρχεται στα χέρια των Οθωμανών. Ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄, θέλοντας να εξασφαλίσει την είσοδο του Κορινθιακού από ενδεχόμενη δυτική επίθεση, χτίζει στα δυτικά της πόλης τα δίδυμα κάστρα του Ρίου και του Αντιρρίου, τα επωνομασθέντα και «Μικρά Δαρδανέλλια».

Σταθμό στην ιστορία της Ναυπάκτου αποτελεί το έτος 1571. Στην θαλάσσια περιοχή, που τότε ήταν γνωστή ως «Κόλπος της Ναυπάκτου», διεξάγεται μια από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες της παγκόσμιας ναυτικής ιστορίας, η «Ναυμαχία της Ναυπάκτου». Η γρήγορη κατάκτηση των ελεύθερων περιοχών της Μεσογείου από τους Οθωμανούς πιέζει τους Χριστιανούς ηγεμόνες της Δύσης. Μπροστά στο θανάσιμο κίνδυνο τα ναυτικά κράτη της Βενετίας, της Ισπανίας, του Βατικανού και της Μάλτας ένωνουν τους στόλους τους και με τις ευλογίες του Πάπα Πίου του Ε΄, βρίσκονται αντιμέτωποι με τον Οθωμανικό στόλο. Οι δύο στόλοι συναντιώνται, στις 7 Οκτωβρίου 1571, στον Κόλπο της Ναυπάκτου. Η νίκη των χριστιανικών δυνάμεων υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές νίκες της ιστορίας και κατά πολλούς η αρχή της οριστικής κάμψης της οθωμανικής ισχύος.

Το 1699 οι Οθωμανοί ανακαταλαμβάνουν την Ναύπακτο και η πόλη αρχίζει να παρακμάζει.

Η Ναύπακτος απελευθερώνεται, οριστικά το 1829, από τον Αυγουστίνο Καποδίστρια, τον αδελφό του Κυβερνήτη Ιωάννη.

Αποδράσεις_Καστοριά

Καστοριά

Σύμφωνα με την παράδοση, στην τοποθεσία όπου σήμερα βρίσκεται η πόλη της Καστοριάς, στα προχριστιανικά χρόνια υπήρχε η μία από τις δύο γνωστές πόλεις της Ορεστίδος, το Κέλετρον ή Κήλητρον.
Το όνομα προέρχεται από το ρήμα κηλώ=θέλγω. Η πόλη υπήρξε πρωτεύουσα των Ορεστών Μακεδόνων, κτίστηκε από Αιολείς αποίκους, και πολιορκήθηκε από τους Ρωμαίους στον πόλεμο εναντίον του Φιλίππου Ε’ (200 π.Χ.)
Αναφορά στην πόλη με το όνομα Κήλητρον γίνεται από τον ιστορικό Τίτο Λίβιο.
Το 300 μ.Χ. ο Διοκλητιανός ανοικοδόμησε το φρούριο και τα τείχη της πόλης. Ο ιστορικός Προκόπιος αναφέρει την ακμή και, αργότερα, την καταστροφή μιας πόλης, της Διοκλητιανούπολης, που βρίσκεται στη χερσόνησο της λίμνης.
Ο ίδιος αναφέρει ακόμα πως ο Ιουστινιανός την ξανάχτισε, την οχύρωσε και την μετονόμασε σε Ιουστινιανούπολη.
Τη λέξη Καστοριά αναφέρει για πρώτη φορά τον 6ο αιώνα π.Χ. ο Προκόπιος, σαν όνομα όμως της λίμνης και όχι της πόλης. Για την ονομασία υπάρχουν πολλές εκδοχές.
Το πιθανότερο είναι πως η πόλη πήρε το όνομά της από την λίμνη, και αυτή από τους κάστορες που ζούσαν στις όχθες της.
Ο ιστορικός Σκυλίτζης μας πληροφορεί για την κατάληψη της πόλης από τους Βουλγάρους το 990. Η ανακατάληψη έγινε το 1018 από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασίλειο Β’ τον Βουλγαροκτόνο.
Το 1082 την κατέλαβαν οι Νορμανδοί και ένα χρόνο αργότερα, το φθινόπωρο του 1083, Ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός ανακατέλαβε την Καστοριά. Τότε άρχισε για την πόλη ένα διάστημα μακρόχρονης ειρήνης που είχε ως αποτέλεσμα μια αξιοσημείωτη οικονομική και πολιτιστική ακμή.
Κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα, η ανάπτυξη του εμπορίου, λόγω της γεωγραφικής θέσης της Καστοριάς, δημιούρησε τις προϋποθέσεις για μια αξιόλογη πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση.
Το 1385 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Τούρκους και είναι άξιο προσοχής ότι η πολιτιστική δημιουργία όχι μόνο δεν διακόπτεται, αλλά, αντίθετα, οικοδομούνται νέες εκκλησίες και διακοσμούνται από αξιόλογους καλλιτέχνες.
Κατά τον 15ο αιώνα, η Καστοριά πληθυσμιακά συγκαταλέγεται στις μεγάλες πόλεις των Βαλκανίων. Οι κάτοικοί της είναι Χριστιανοί, Τούρκοι και Εβραίοι. Από τα μέσα του 15ου αιώνα υπάρχουν μαρτυρίες για την ύπαρξη στην Καστοριά συνοικιών ραφτών, χρυσοχόων και γουναράδων.
Η επεξεργασία της γούνας, όπως και σήμερα, προφανώς απασχολούσε μεγάλο αριθμό βιοτεχνών, πράγμα που επιβεβαιώνεται από τις εμπορικές επαφές με μεγάλα κέντρα της Ευρώπης (Βιέννη, Βουδαπέστη, Βενετία, Μόσχα) όπου οι Καστοριανοί ίδρυσαν ονομαστές παροικίες.
Η Καστοριά, από τον 16ο αιώνα, διατηρούσε δημόσιο σχολείο στο οποίο δίδαξαν πολλοί δάσκαλοι του Γένους. Το 1713 υπήρχε και δεύτερο σχολείο, ιδιόκτητο, του Γεωργίου Κυρίτζη.
Ονομαστές πνευματικές προσωπικότητες του 19ου αιώνα ήταν ο Ιωάννης Θεολόγος, διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Λειψίας, ο Κωνσταντίνος Μιχαήλ, ιατροφιλόσοφος, ο Ιωάννης Μιχαήλ, συγγραφέας, και φυσικά ο ποιητής Αθανάσιος Χριστόπουλος.
Σε όλη τη διάρκεια της Τουρκικής σκλαβιάς, η Καστοριά υπήρξε κοιτίδα του ελληνισμού, όχι μόνο με τα σχολεία που διατηρούσε, αλλά και με τους αγώνες της. Το 1798, μαζί με το Ρήγα Βελεστινλή μαρτύρησαν και οι Καστοριανοί αδελφοί Ιωάννης και Παναγιώτης Εμμανουήλ.
Οι Καστοριανοί έλαβαν μέρος στην επανάσταση του 1821 και στην επανάσταση του 1878. Το ποθούμενο όμως δεν ήρθε τότε. Στον Μακεδονικό Αγώνα οι Καστοριανοί πήραν ενεργά μέρος με τους οπλαρχηγούς Παπαρέσκα, καπετάν Κώττα, Νταλίπη, Νταηλάκη και με επικεφαλής το Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη.
Η πόλη απελευθερώθηκε τελικά στις 11 Νοεμβρίου του 1912 από τον ελληνικό στρατό με επικεφαλής τος επίλαρχο Ιωάννη Άρτη.


Ο Λιμναίος οικισμός του Δισπηλιού ανακαλύφθηκε τυχαία το 1932 από τον καθηγητή Πανεπιστημίου κ. Α.Κεραμόπουλο. Οι ανασκαφές στο χώρο άρχισαν το 1992 από την ομάδα του καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. κ. Γ. Χ. Χουρμουζιάδη. Τα ευρήματα των ανασκαφικών ερευνών μας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή των κατοίκων της περιοχής πριν από περίπου 7.000 χρόνια. Διαπιστώνει λοιπόν κανείς την αξιοθαύμαστη τεχνογνωσία του ανθρώπου της εποχής εκείνης στο ψάρεμα, στο κυνήγι, στην καλλιέργεια της γης με εξελιγμένα για την εποχή εργαλεία και στην κατασκευή ξύλινων κατοικιών (καλύβες) στις όχθες της λίμνης. Στο χώρο των ανασκαφών με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα έχει διαμορφωθεί πάρκο με φυσική αναπαράσταση μέρους του προϊστορικού οικισμού.

Αποδράσεις_Φολόη

ο μύθος της Φολόης

Το δάσος της Φολόης υπήρξε κατοικία των Κενταύρων, έως την τελική τους εξόντωση από τον Ηρακλή. Εκεί ο Ηρακλής ολοκλήρωσε έναν από τους άθλους του αιχμαλωτίζοντας τον Ερυμάνθιο κάπρο. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα περιγράφει τους Κένταυρους σαν τριχωτούς ανθρώπους, αποκρουστικούς στην όψη, ενώ στην Οδύσσεια τους παρομοιάζει με τους Σάτυρους. Αξιοπρόσεχτο είναι το γεγονός πως πουθενά δεν αναφέρονται ούτε απεικονίζονται Κενταυρίνες.

Ο πιο γνωστός Κένταυρος ήταν ο Χείρων, ο δάσκαλος των μεγαλύτερων ηρώων της ελληνικής μυθολογίας. Κατοικούσε στο Πήλιο και ήταν περίφημος για τις γνώσεις και τη σοφία του. Κοντά στον Κένταυρο Χείρωνα μεγάλωσε, θρεμμένος με αίμα λιονταριού και μεδούλι αρκούδας, ο Αχιλλέας και κοντά του έμαθαν την πολεμική τέχνη, τη μουσική και το κυνήγι οι μεγαλύτεροι ήρωες.

Ο μύθος των Κενταύρων ήταν διαδομένος σε πολλά μέρη της Ελλάδας, από τη Θράκη μέχρι την Πελοπόννησο, τη Ρόδο και την Κύπρο. Οι Έλληνες πίστευαν ότι οι Κένταυροι ήταν άγριοι, μοχθηροί, επιθετικοί, ζηλόφθονοι, πολεμοχαρείς. Η δύναμή τους ήταν τεράστια. Μετακινούσαν ογκόλιθους, βράχια και πελώριους κορμούς δέντρων, τα οποία εκσφενδόνιζαν στους εχθρούς τους. Αγαπούσαν όμως και τα γλέντια, το κρασί και τις διασκεδάσεις.

Υπήρχε όμως και μια δεύτερη φυλή Κενταύρων, οι οποίοι κατάγονταν κατευθείαν από τους Ολύμπιους θεούς. Οι Κένταυροι αυτοί ήταν πρόσχαροι, δίκαιοι, γεμάτοι γνώσεις, σοφία και αρετή. Φίλοι, σύμμαχοι, προστάτες, σύμβουλοι και δάσκαλοι των ανθρώπων. Κύριοι εκπρόσωποί τους εκτός από τον Χείρωνα, που ήταν γιος του Κρόνου και της νύμφης Φιλύρας, ήταν και ο Φόλος, γιος του Σιληνού και της νύμφης Μελίας.

Περίφημη, κατά τη Μυθολογία, είναι η Kενταυρομαχία, δηλαδή η μάχη μεταξύ των Κενταύρων και των Λαπιθών. Οι Κένταυροι, οι Λαπίθες και η Κενταυρομαχία, υπήρξαν από τα πιο αγαπητά θέματα των καλλιτεχνών της αρχαιότητας. Η αλλόκοτη όψη των μυθολογικών αυτών τεράτων, η αρπαγή των γυναικών, η φοβερή πολεμική σύγκρουση, ενέπνευσαν τους καλλιτέχνες, οι οποίοι δημιούργησαν έργα απαράμιλλου αισθητικού κάλλους.

Στις μετόπες του Παρθενώνα και του Θησείου στην Αθήνα, στη ζωφόρο του ναού του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες στην Πελοπόννησο και στο δυτικό αέτωμα του ναού του Δία στην Ολυμπία, απεικονιζόταν θαυμάσια η Κενταυρομαχία.
Οι Κένταυροι ηττήθηκαν από τους Λάπιθες και κατέβηκαν στην Ηλεία και κατέλαβαν την περιοχή που σήμερα ονομάζεται Φολόη. Εκεί λήστευαν και φόνευαν τους περαστικούς. Οι Κένταυροι είναι τα πνεύματα της καταιγίδας, που συσσωρεύονται γύρω από τις κορυφές των βουνών.

Ο Κένταυρος Φόλος ήταν φίλος του Ηρακλή. Ο Φόλος είχε ορισθεί από τον προπάππου του φύλακας του μεγάλου πιθαριού με το κρασί των Κενταύρων. Το κρασί είχε προσφέρει ο θεός Διόνυσος, με εντολή να το φυλάξουν και να το ανοίξουν μόνο όταν εμφανιστεί ο Ηρακλής. Ο Ηρακλής είχε πάρει από τον Ευρυσθέα την εντολή να κάνει τον τέταρτο άθλο του, δηλαδή να συλλάβει ζωντανό τον Ερυμάνθιο κάπρο, που ζούσε στο όρος της Λαμπείας, στον Ερύμανθο. Ο κάπρος κατάστρεφε τις περιοχές της Ψωφίδος (Αρκάδων) και των Λασιωνίων (Ηλείων).

Ο Ηρακλής πέρασε πρώτα από τη σπηλιά του Κένταυρου Φόλου, προκειμένου να πάρει πληροφορίες σχετικά με το ζώο. Όταν ζήτησε κρασί ο Φόλος θυμήθηκε μεν την επιθυμία του Διόνυσου, δίστασε όμως να ανοίξει το πιθάρι, φοβούμενος τους συντρόφους του. Τελικά, κατόπιν προτροπής του Ηρακλή, ανοίγει το πιθάρι με το χιλιόχρονο κρασί και δίνει στον ήρωα να πιει σε ασημένιο τάσι.

Η ευωδιά του παλιού δυνατού κρασιού απλώθηκε γρήγορα στις ρεματιές και στο δάσος. Ο φόβος του Φόλου δεν άργησε να επαληθευτεί: Δέντρα έτριζαν, καθώς οι Κένταυροι έφταναν στη σπηλιά για να αρπάξουν το κρασί … Η μάχη ήταν δύσκολη: Οι Κένταυροι είχαν ταχύτητα αλόγου, υπερβολική δύναμη δισώματων θηρίων, με ανθρώπινη λογική και εμπειρία.

Ο Ηρακλής, με τα φαρμακερά βέλη, που είχε βάψει στο αίμα της Λερναίας Ύδρας, εξόντωσε πολλούς Κενταύρους, χωρίς όμως να το θέλει, πλήγωσε θανάσιμα τον φίλο του, τον Κένταυρο Χείρωνα. … Ο Χείρων ήταν αθάνατος και δεν ήταν δυνατόν να πεθάνει. Η πληγή όμως δεν επουλώθηκε προκαλώντας του φριχτούς πόνους. Όταν ο Χείρων συνειδητοποίησε πως θεραπεία δεν υπήρχε παρακάλεσε θερμά τον Δία να τον απαλλάξει από την αθανασία δωρίζοντας του τον θάνατο.

Υπάρχει μάλιστα μύθος που αναφέρεται στην προέλευση της δυσοσμίας των πηγών της λίμνης Καϊάφα. Σύμφωνα με τον μύθο αυτόν ο Κένταυρος Χείρωνας (ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Κένταυρος Νέσσος) στην προσπάθειά του να θεραπεύσει την πληγή που του προξένησε ο Ηρακλής πλύθηκε στα ιαματικά νερά της λίμνης μολύνοντας άθελά του με το δύσοσμο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας τα νερά.

Μετά την Κενταυρομαχία ο Ηρακλής επανέρχεται στη Φολόη, όπου βρίσκει τον φίλο του τον Φόλο ετοιμοθάνατο. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Κένταυρος στην διάρκεια της ταφής των συντρόφων του, θαμπώθηκε από την ομορφιά των βελών του Ηρακλή και επιχείρησε να περιεργαστεί ένα από αυτά. Αυτό όμως ξέφυγε από τα χέρια του και τον τραυμάτισε στο πόδι. Έτσι πέθανε ο Φόλος. Ο Ηρακλής έθαψε τον φίλο του μεγαλοπρεπώς, κοντά στο σημερινό χωριό Αντρώνι. Για να τον τιμήσει έδωσε στο δάσος και στην περιοχή όπου ο Φόλος ζούσε το όνομα Φολόη.

Στη διάρκεια του 19ου του και 20ου αιώνα, το δάσος της Φολόης συγκεντρώνει το ενδιαφέρον γεωγράφων και γεωβοτανικών επιστημόνων – περιηγητών.

Αποδράσεις_Αγία Θεοδώρα Μεγαλόπολης

Στην Αγία Θεοδώρα, στη Βάστα της Μεγαλόπολης

Κατά τη μέση Βυζαντινή περίοδο, η κάθε κοινότητα είχε διοικητική και στρατιωτική αυτοτέλεια. Η κάθε οικογένεια ήταν υποχρεωμένη να προσφέρει στην στρατολογία έναν άντρα ή εάν αυτό δεν ήταν εφικτό, να καταβάλει τα απαιτούμενα χρήματα για τη εκμίσθωση ενός μισθοφόρου.

Η νεαρή Θεοδώρα ζούσε σε ένα χωριό της Πελοποννήσου, τη Βάστα, λίγο έξω από τη Μεγαλόπολη και ήταν το μεγαλύτερο παιδί μιας φτωχής και ευσεβούς οικογένειας. Ο πατέρας της, ηλικιωμένος και άρρωστος αδυνατούσε να εκπληρώσει την στρατιωτικές του υποχρεώσεις και, επιπλέον, το χρηματικό ποσό που απαιτείτο για την πληρωμή μισθοφόρου ήταν δυσβάσταχτο για τις δυνατότητες της οικογένειας. Όταν η Θεοδώρα έφτασε σε ηλικία 17 ετών αποφάσισε να υποδυθεί τον άντρα και να στρατολογηθεί η ίδια προκειμένου να μην ατιμαστεί ο πατέρας της.

Πολύ σύντομα βρέθηκε αντιμέτωπη με τον εχθρό. Επιδεικνύοντας θάρρος απαράμιλλο κέρδισε όχι μόνο την εκτίμηση του στρατεύματος αλλά και βαθμούς στην στρατιωτική ιεραρχία. Το σθένος της, αλλά και η σεμνότητά της, την καθιστούσαν όχι μόνο σεβαστή σαν μαχητή αλλά και επιθυμητή στο άλλο φύλλο. Μια νεαρή κοπέλα μην μπορώντας να αντισταθεί στη γοητεία του νεαρού στρατιώτη, άρχισε να «πολιορκεί» στενά τη Θεοδώρα. Ο κίνδυνος να προδοθεί το μυστικό και να ατιμαστεί η οικογένειά της ήταν μεγάλος και προφανής. Όσο κι αν η Θεοδώρα προσπαθούσε να μεταπείσει τη νεαρή κοπέλα προβάλλοντάς της την αφιέρωσή της στο Θεό, τόσο περισσότερο η νεαρή κοπέλα ποθούσε τον νεαρό, όμορφο και θαρραλέο στρατιώτη που είχε γνωρίσει. Η άρνηση της Θεοδώρας οδήγησε τελικά στο αντίστροφο αποτέλεσμα. Την εκδίκηση για την απόρριψη. Η νεαρή κοπέλα φέρεται πως πάνω στην ερωτικής της απελπισία μένει εξεπίτηδες έγκυος καταγγέλλοντας ως υπαίτια της εγκυμοσύνης της την Θεοδώρα. Τώρα, ο νεαρός στρατιώτης που θεωρείται υπαίτιος θα πρέπει να διαλέξει μεταξύ της αποκατάστασης της εγκύου και της τιμωρίας.

Η Θεοδώρα αποφασίζει να μην αποκαλύψει το μυστικό της για να μην ατιμάσει τον πατέρα της. Ταυτόχρονα όμως αρνείται να συνάψει γάμο με την νεαρή έγκυο για ν’ αποφύγει την αποκάλυψη. Η στάση της αυτή δεν επιτρέπει παρά την καταδίκη της σε θάνατο λόγω της ατίμωσης της νεαρής κοπέλας.

Ο νεαρός στρατιώτης που μέχρι και την έσχατη στιγμή αρνείται να αποκαλύψει το μυστικό που θα ατίμαζε την οικογένειά του οδηγείται έξω από την πατρογονική κοινότητα και εκτελείται. Καθώς ξεψυχά η Θεοδώρα φέρεται να λέει : «Κάνε Κύριε τα χρόνια μου να γίνουν δέντρα και το αίμα μου νερό να τα ποτίζει».

Μερικούς αιώνες αργότερα, γύρω στον 12ο αιώνα, στο σημείο αυτό φτιάχτηκε ένα εκκλησάκι στη μνήμη της. Εκεί μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν τα λείψανά της। Με την ολοκλήρωση του ναϊδρίου αυτού, 17 δέντρα, όσα και τα χρόνια της Θεοδώρας όταν θανατώθηκε, φύτρωσαν στη στέγη του και έτσι ολοκληρώθηκε ο θρύλος. Ο ναός γιορτάζει στις 11Σεπτεμβρίου.

Αποδράσεις_Γραβιά

το χάνι της Γραβιάς

Από τη μαθήτρια της Α' τάξης Βάσια Τούμπα
http://gym-gravias.fok.sch.gr/gym/index.php?option=com_content&view=article&id=83&Itemid=64

Σε αυτό το Χάνι ο Ήρωας Οδυσσέας Ανδρούτσος, στις 8 Μαΐου του 1821, έδωσε μια σημαντική και ιστορική μάχη εναντίων των Τούρκων που κρατούσαν σκλαβωμένη την Ελλάδα για τετρακόσια χρόνια.

Μπήκε εμπόδιο στο δρόμο του Τούρκου πασά Ομέρ Βρυώνη ο οποίος με οκτώμισι [8.500] χιλιάδες στρατό και μεταξύ αυτών χίλιους [1000] ιππείς είχε ξεκινήσει από την Θεσσαλία καταπνίγοντας τις εξεγέρσεις των Ελλήνων, έχοντας στόχο να φτάσει ως την Πελοπόννησο και να καταστείλει την επανάσταση των Ελλήνων που ήδη είχε ξεκινήσει από το Μάρτιο του 1821.

(Οι Τούρκοι στη προσπάθειά τους να κρατήσουν τον έλεγχο κατέπνιγαν στην κάθοδό τους προς την Πελοπόννησο όποιον έμπαινε εμπόδιο τους.

Στις 23 Απριλίου στη περιοχή της Αλαμάνας βρίσκουν εμπόδιό τους τον Αθανάσιο Διάκο και τους άνδρες του οι οποίοι τους κάνουν ζημιά μα δε μπορούν να τους σταματήσουν και έτσι το πρωτοπαλίκαρο του Ανδρούτσου, ο Αθανάσιος Διάκος, καταλήγει στα χέρια των τούρκων και τον σουβλίζουν (Κιοσέ-Μεχμέτ πάσας Λαμίας ).

Έτσι οι Τούρκοι, με αρχηγό τον Ομέρ Βρυώνη συνεχίζουν το δρόμο τους προς τα Σάλωνα, μα δε πρέπει να φτάσουν ως το Μοριά.

Το Χάνι ήταν στο δρόμο του Ομέρ Βρυώνη, (στάση) λίγο πριν τα δύσβατα στενά ανάμεσα στα δυο βουνά Γκιώνα και Παρνασσό, από τα οποία ήταν αναγκασμένος να περάσει για να φτάσει στα Σάλωνα και από εκεί στην Ιτέα και να περάσει στο Αίγιο.

Ο Ανδρούτσος μαθαίνει για το θάνατο του Διάκου και θέλει να πάρει εκδίκηση.

(Ο Ομέρ Βρυώνης γνωρίζει τον Οδυσσέα από την αυλή του Αλή πασά και πιστεύει πως με ταξίματα θα τον κερδίσει και θα τον πάρει μαζί του και ώσπου να πλησιάσει στη περιοχή του τάζει με μηνύματα πως αν τον ακολουθήσει θα του δώσει τη διοίκηση της Στερεάς Ελλάδας).

Την ίδια ώρα οι οπλαρχηγοί της περιοχής δίνουν συνάντηση κοντά στο Χάνι, θέλουν να μπουν εμπόδιο στους Τούρκους, θεωρούν πως κάποια σημεία στην περιοχή, λόγω της εδαφικής μορφολογίας της, είναι κατάλληλα για να οχυρωθούν. Όμως ο Ανδρούτσος που λίγο πριν έχει φτάσει στην περιοχή για να βοηθήσει στον αγώνα, ακούγοντάς τους πρώτα, τους λέει πως για να έχουν αποτέλεσμα καλό και να κάνουν μεγαλύτερη ζημιά στον Ομέρ Βρυώνη πρέπει να κλειστούν μέσα στο Χάνι. Και αφού τον θεωρήσανε τρελό… αυτό έκαναν.

Πιάστηκαν πρώτα στο χορό και μετά κλείστηκαν μέσα στο χάνι όσοι χώρεσαν, 118 άνδρες μαζί και ο χανιτζής. Οι δε υπόλοιποι που έμειναν έξω οχυρώθηκαν όπου μπόρεσαν για να βοηθήσουν καλύτερα…….

Ο Ομέρ Βρυώνης έφτασε στο Χάνι στις 8 του Μάη ημέρα Κυριακή.

Ο Ανδρούτσος ρίχνει στον Δερβίση, που φέρνει τα μηνύματα ή ξόρκια απ’ το κοράνι, και αμέσως αρχίζει η μάχη που κράτησε μια ολόκληρη ημέρα…..

Εφτά γιουρούσια (επιθέσεις) έκανε ο Τούρκος για να πάρει το Χάνι μα δε τα κατάφερε. Τον πήρε η νύχτα και σταμάτησε όταν είδε πως κόντευε να χάσει τη μισή του δύναμη. Σκέφτηκε πως άλλη λύση δεν είχε παρά να φέρει κανόνι από τη Λαμία (Ζητούνι) με το ξημέρωμα κιόλας για να γκρεμίσει το χάνι (Την εποχή εκείνη, όταν έπεφτε η νύχτα ο πόλεμος σταματούσε και από τις δύο πλευρές).

Όταν το σκοτάδι έπεσε για τα καλά και όλα ησύχασαν, ακούστηκε σαν αμανές ένα τραγούδι μήνυμα από Έλληνα που βρισκόταν ανάμεσα στους Τούρκους, τον Χρήστο Μπαλάσκα.

Κάκιωνε τάχα τον Ανδρούτσο λέγοντάς του πως ταχιά που θα έφερναν το κανόνι δε θα γλίτωνε …

Ο Οδυσσέας πήρε το μήνυμα, σκέφτηκε πως ότι ήταν να κάνει το είχε κάνει. Αν την επόμενη μέρα έφτανε το κανόνι δεν θα γλίτωναν. Έτσι αποφάσισε να βγάλει τους άνδρες του ξετρυπώντας από την πίσω μεριά του Χανιού, σέρνοντας ανάμεσα στο στρατό και στα πτώματα των Τούρκων.

Τους φυγάδεψε ψηλά στο βουνό κοντά στο χωριό Παλιοχλωμός, στο Χάνι του Σκορδά. Εκεί είχε δώσει συνάντηση με τους λίγους που είχαν μείνει έξω από το Χάνι.

Όταν έφτασαν ψηλά και εξασφαλίστηκαν, χάρηκαν όλοι για τη νίκη τους …

Την επόμενη μέρα οι Τούρκοι δε πίστευαν αυτό που τους είχε συμβεί … Έμειναν στη περιοχή οκτώ (8) ημέρες μέχρι να μαζέψουν τους νεκρούς και τους τραυματίες τους και δε μπορούσαν να συνεχίσουν παρά μόνο να γυρίσουν πίσω στο Ζητούνι.

Από των Ελλήνων τα βόλια ούτε ένα δε πήγε χαμένο. Μόνο δυο παλικάρια χάθηκαν, ο Σεφέρης και ο Καπλάνης και αυτά από άστοχο βόλι.

Αποτέλεσμα της μάχης αυτής ήταν πως οι Τούρκοι δεν επιχείρησαν να συνεχίσουν την προέλασή τους προς την Πελοπόννησο, αλλά γύρισαν πίσω, και στράφηκαν προς την ανατολικότερη Στερεά και την Εύβοια …

Η μάχη αυτή στο Χάνι της Γραβιάς ήταν ένα από τα σπουδαιότερα γεγονότα του Ιερού Αγώνα και έσωσε την Επανάσταση κατά τα πρώτα της βήματα: Δόθηκε χρόνος, μέχρι το 1825, να απελευθερωθεί η Πελοπόννησος και σιγά - σιγά και η Στερεά Ελλάδα, χάρη στη γενναιότητα αυτού του ήρωα και στην ιδέα του να αιφνιδιάσει τους Τούρκους με αυτό τον τρόπο, την κατάλληλη χρονική στιγμή, πετυχαίνοντας μια τόσο σημαντική νίκη για τη μετέπειτα εξέλιξη της απελευθέρωσης της Ελλάδας, κάνοντας κάστρο ένα τόσο δα μικρό χάνι ...

Το πραγματικό χάνι δε μπόρεσε να σωθεί, αφού μετά τη μάχη εγκαταλείφθηκε και στη θέση των θεμελίων του ανεγέρθηκε αργότερα, το έτος 1888, ως ελάχιστος φόρος τιμής, η Προτομή του ήρωα Οδυσσέα Ανδρούτσου.

Το κτίσμα αυτό που υπάρχει και επισκέπτεστε σήμερα είναι πιστό αντίγραφο του παλαιού χανιού σε φυσικό μέγεθος.

Αποδράσεις_Πήλιο

Στο Πήλιο των Κενταύρων

Ο Κένταυρος Χείρων ήταν ο πιο σοφός μεταξύ των Κενταύρων και γνώριζε την τέχνη των ιαματικών βοτάνων, ενώ επιδιδόταν και στο κυνήγι και τη μουσική. Είχε θεϊκή καταγωγή, αφού, κατά μια μυθολογική εκδοχή, ήταν νόθος γιος του Κρόνου, ο οποίος συνευρέθηκε με την κόρη του Ωκεανού Φιλύρα. Ο Κρόνος συνελήφθη επ’ αυτοφώρω από τη σύζυγο του Ρέα και τότε, για να διαφύγει, μεταμορφώθηκε σε επιβήτορα ίππο και έφυγε καλπάζοντας, αφήνοντας τη Φιλύρα να γεννήσει το μισό άνθρωπο μισό άλογο παιδί της, που δεν ήταν άλλο από τον Κένταυρο Χείρωνα. Η Φιλύρα ντροπιασμένη και γεμάτη απέχθεια για το διγενές βρέφος , παρακάλεσε τους θεούς να την απαλλάξουν από τον στιγματισμό αυτόν. Αποδεχόμενος το αίτημά της, ο Δίας την μεταμόρφωσε σε φλαμουριά. Έμελλε όμως και με αυτήν την μορφή να ευεργετήσει το βρέφος της, αργότερα.

Μεγαλώνοντας, ο Κένταυρος Χείρων απέκτησε μεγάλη φήμη ως πανεπιστήμων, ιατρός, και μάντης. Τα άνθη της μητέρας του της Φιλύρας (κοινώς φλαμουριάς) τα χρησιμοποιούσε για να θεραπεύει ασθενείς, ενώ το εσωτερικό του φλοιού της το χρησιμοποιούσε στην μαντική του τέχνη. Φημολογείτο ότι δάσκαλος του Χείρωνα υπήρξε ίδιος ο Απόλλων. Η φήμη του Κενταύρου Χείρωνα ως ιατρού και μάντη εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και το όνομα του εμφανίζεται σε πολύ πρώιμες θηραϊκές επιγραφές. Σοφός και αγαθός εκ φύσεως, ήταν ανεκτίμητος φίλος των ανθρώπων, αφού σε αυτόν προσέτρεχαν προκειμένου να θεραπευθούν.

Ο Χείρων ήταν εκείνος που βοήθησε και υπερασπίσθηκε τον Πηλέα και που ανέθρεψε και μόρφωσε ένα πλήθος θεϊκών και ηρωικών προσώπων, όπως τον Αχιλλέα, τον Ιάσονα, τον Ασκληπιό, τον Ηρακλή και τον Αινεία. Ο Απόλλων ο ίδιος παρέδωσε τον Ασκληπιό, βρέφος, μετά την θανάτωση της μητέρας του Κορωνίδας στον Κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος τον ανέθρεψε και του μετέδωσε τις θεραπευτικές του γνώσεις και την τέχνη του κυνηγιού. Ο Ασκληπιός, μάλιστα, απέκτησε τέτοια ικανότητα στο να θεραπεύει ασθενείς, ώστε να θεωρηθεί, μεταξύ των ανθρώπων, ως ο πατέρας της Ιατρικής. Σύμφωνα πάντοτε με τον μύθο, ο Δίας του χάρισε την αθανασία.

Ωστόσο, παρά τη σοφία που τον διέκρινε και την οικειότητα του με τους ανθρώπους, στη συνείδηση των αρχαίων Ελλήνων ο Κένταυρος Χείρων παρέμεινε ένας άγριος κυνηγός και μια σκοτεινή θεϊκή μορφή.

Οι Κένταυροι της Μαγνησίας και οι Θεσσαλοί της Ιωλκού φαίνεται ότι ήταν δεμένοι με εξωγαμική συμμαχία. Σύμφωνα με μία άποψη σύζυγος του Πηλέα και μητέρα του Αχιλλέα ίσως να μην ήταν η θεά Θέτις, αλλά η κόρη του Κενταύρου Χείρωνα. Όπως και να έχει το πράγμα, όταν η Θέτις εγκατέλειψε τον Πηλέα, εκείνος ανέθεσε την ανατροφή του γιου τους Αχιλλέα στον Κένταυρο Χείρωνα, στο Πήλιο. Ο Χείρων, σύμφωνα με τον μύθο, έτρεφε τον Αχιλλέα με εντόσθια λιονταριών και αγριόκαπρων και με μεδούλι άρκτων, για να γίνει γενναίος, ή, σύμφωνα με άλλους, με μέλι από κερήθρα και μεδούλι ελαφιού, για να τρέχει γρήγορα. Εκείνος τον εισήγαγε στην τέχνη της ιππασίας, του κυνηγιού, του αυλού και της ιατρικής. Ο νεαρός ήρωας ήταν, μάλιστα, τόσο επιδεκτικός σε όσα του δίδασκε ο Κένταυρος, ώστε σε ηλικία έξι ετών έσυρε τον πρώτο του αγριόχοιρο στη σπηλιά του Χείρωνα.

Ο Χείρων, λόγω της θεϊκής καταγωγής του, ήταν αθάνατος. Σύμφωνα με τον μύθο, στη μάχη του εναντίον των Κενταύρων, ο Ηρακλής προκειμένου να υπερασπισθεί τον επιστήθιο φίλο του Φόλο, πλήγωσε κατά λάθος στο πόδι, με δηλητηριασμένο βέλος, τον γέρο σοφό. Ο ημίθεος λυπήθηκε πάρα πολύ για τον τραυματισμό του γέροντα φίλου του και προσπάθησε να τον θεραπεύσει ο ίδιος με φάρμακα τα οποία του υποδείκνυε ο Χείρων. Τα φάρμακα, όμως, δεν τον ωφέλησαν καθόλου και, βασανιζόμενος από τους φρικτούς πόνους που του προκαλούσε το τραύμα, αλλά και κουρασμένος από την ατελείωτη ζωή του, ο πλέον ονομαστός των Κενταύρων παρακάλεσε τον Δία να τον απαλλάξει από την αθανασία. Κάτι τέτοιο όμως ήταν ανέφικτο και μόνο μετά από την παρέμβαση του Προμηθέα, ο οποίος δέχθηκε να ανταλλάξει τη θνητότητα του με την αθανασία του Χείρωνα, ο Ζευς ενέκρινε τον θάνατο του Κενταύρου.

Αποδράσεις_Δίρφυς

Ο άγριος Λύκος της Δίρφυς

Ο μυθολογικός Δίρφυος ήρωας Λύκος ήταν γιος του Υριέα και της νύμφης Κλονίης, εγγονός της Πλειάδας Αλκυώνης και του Ποσειδώνα και αδελφός του Νυκτιέα. Από την ονομασία της τοποθεσίας Υέρια ή Έρια που παίρνει το όνομά της από τον πατέρα του Λύκου πιθανολογούμε και τον τόπο γέννησης του ήρωα. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Λύκος με την βοήθεια του αδελφού του Νυκτιέα σκοτώνουν τον Φλεγύα, γιο του Άρη. Κυνηγημένοι για το φονικό καταφεύγουν και οι δύο στην Θήβα, όπου πολιτογραφούνται από τον βασιλιά Πενθία. Ο Πενθίας αναγνωρίζοντας τις ικανότητες του Λύκου τον αναγορεύει «πολέμαρχο», αρχηγό δηλαδή του θηβαϊκού στρατού. Μετά τον θάνατο του Πενθία, ο Λύκος τον διαδέχεται και βασιλεύει για είκοσι χρόνια. Στα χρόνια της βασιλείας του, η κόρη του αδελφού του Νυκτιέα, Αντιόπη, αποκτά έναν γιο μετά από συνεύρεσή της με τον Δία. Φοβούμενη, όμως, την οργή του θείου της και του πατέρα της καταφεύγει στην Σικυώνα, όπου και παντρεύεται τον βασιλιά Επωπέα. Ο Νυκτιέας αυτοκτονεί ατιμασμένος, κληροδοτώντας στον Λύκο το έργο της τιμωρίας του «ένοχου» ζεύγους. Ο Λύκος εκστρατεύει εναντίον της Σικυώνας σκοτώνει τον Επωπέα και αιχμαλωτίζει την ανιψιά του Αντιόπη. Όταν επιστρέφει στην Θήβα φονεύεται, όμως, μαζί με την γυναίκα του Δίρκη από τον Αμφίωνα και τον Ζήθο. Ο Ευριπίδης στην «Τραγωδία του Ηρακλής Μαινόμενος» παρουσιάζει διαφορετικά τον μύθο. Σύμφωνα με την εκδοχή του μεγάλου τραγωδού, ο Λύκος της Δίρφυς κατέλαβε τον θρόνο των Θηβών όταν ο Ηρακλής βρισκόταν στον Άδη με αποστολή την απαγωγή του Κέρβερου. Στο τέλος όμως, σκοτώνεται, όταν ο Ηρακλής επιστρέφει από τον Άδη.

Αποδράσεις_Αράχωβα

Αράχωβα

Αν δεν έχεις αντικρίσει τον ήλιο να αναδύεται από τα βάθη του Αιγαίου Πελάγους από την υψηλότερη κορυφή του Παρνασσού τη Λιάκουρα και δεν έχεις νιώσει τις μορφές των ηρώων να σε κοιτούν απ' το κανόνι και τις πολεμίστρες του ΑΗ ΓΙΩΡΓΗ, τότε οι λέξεις δεν θα μπορέσουν να περιγράψουν το μεγαλείο αυτού του τόπου.

Οι ρίζες της Αράχωβας φτάνουν δια μέσου των αιώνων στις δύο προομηρικές πόλεις, την Κυπάρισσο ανατολικά στη θέση Μπάνια, και την Ανεμώρεια δυτικά στη θέση Τρουβουλού εκεί που βρίσκεται το νεκροταφείο της Αράχωβας σήμερα. Οι κάτοικοι ήταν Αιολικής φυλής ανακατεμένοι με Δωριείς, όπως όλοι της Φωκίδας. Μιλούσανε την βορειοδυτική δωρική γλώσσα. Λάβανε μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο με αρχηγό τον Επίστροφο και το Σχεδία και αργότερα πολέμησαν κατά των Θεσσαλών.

Ανατολικά της Αράχωβας, στη θέση "Πάνια" , τοποθετείται κατά μια άποψη η αρχαιότατη πόλη Κυπάρισσος. Από το χάρτη της Ελλάδος του Άνθιμου Γαζή με τα αρχαία και νέα ονόματα πόλεων , που εκδόθηκε στα 1810, η Κυπάρρισσος τοποθετείται μεταξύ Αράχωβας Δελφών.

Αν κάνουμε μία ιστορική πλοόγηση η Κυπάρισσος αναφέρεται από τον Όμηρο , από τον αρχαίο ιστορικό Παυσανία (2ος μ.Χ αι.) και το Στράβωνα (67 π.Χ.-23 μ.Χ) κατ' αυτόν η Κυπάρισσος “κώμη υπό τη Λυκώρεια” , πήρε το όνομά της ή από το ομώνυμο δέντρο το οποίο υπήρχε σε αφθονία στον τόπο ή κατά μία άλλη επίσης διαδεδομένη ετοιμολογία από τον Κυπάρισσο, τον αδελφό του Ορχομενού και γιο του βασιλιά Μινύα.

Τέλος από τον Ευστάθιο το αρχαίο όνομα της πόλης ήταν Έραννα, αργότερα ονομάστηκε Απολλωνιά και έπειτα επικράτησε το νέο πια Κυπάρισσος. Η τόσο συχνή μετονομασία των πόλεων δικαιολογείται διότι ήταν πολύ συνηθισμένη στην αρχαιότητα.

Όταν το 1911 μετέφεραν το νερό της Πάνιας στην Αράχωβα, στο κατασκευαζόμενο υδραγωγείο βρέθηκαν ίχνη αρχαίου υδραγωγείου δηλαδή πήλινοι σωλήνες και κεραμικές δεξαμενές. Βρέθηκαν επίσης πιθάρια, λάγυνοι και τάφοι. Στα 1990 αποτοιχίστηκε από το εκκλησάκι της Παναγιωτούς (στην περιοχή "Πάνια") αρχαία επιτύμβια στήλη που βρίσκεται στο μουσείο των Δελφών.

Κατά μια άλλη άποψη (πηγή το βιβλίο του Στάθη Ασημάκη Αράχωβα Τοπωνυμιογλωσσικά ) η αρχαία πόλη που ήταν χτισμένη στην τοποθεσία "Πάνια" δεν ονομαζόταν Κυπάρισσος αλλά Υάμπολις. Σύμφωνα με την ίδια άποψη η Κυπάρισσος ήταν αρχαία παραθαλάσσια πόλη που τοποθετείται στην περιοχή της σημερινής Αντίκυρας και επομένως η ταύτισή της με την Υάμπολη οφείλεται σε παρερμηνεία των σχολιαστών. Την άποψη αυτή ενισχύει και το γεγονός ότι δίπλα στη σημερινή θέση Πάνια βρίσκεται η τοποθεσία Ούμπουλη, που ίσως είναι παραφθορά της αρχαίας ονομασίας Υάμπολις. Γύρω απ’ την πηγή Χτιριαρού, στη δυτική πλευρά της Αράχωβας, τοποθετείται η αρχαία πόλη Ανεμώρεια ή Ανεμώλεια.

Η Κυπάρισσος όπως και πολλές άλλες πόλεις του Παρνασσού, θεωρείται αποικία των Κρητών , αυτό πιστοποιείται από το όνομα Έραννα που συναντάται και σε αρχαία πόλη της Κρήτης .

Το 1874 ο αραχωβίτης ιστορικός Γ. Κρέμος ανακάλυψε μεγάλο ναό, βωμό των Ανέμων και ένα τείχος. Βωμοί ήταν τα αρχαιότατα θυσιαστήρια, αργότερα ανεγείρονταν και μέσα στους ναούς. Ο βωμός των ανέμων σχετιζόταν ίσως με παρατήρηση των καιρών και καταπράυνση των ανέμων, Βωμός των ανέμων υπήρχε και στους Δελφούς. Η πληθώρα των μετεωρολογικών μύθων, που διασώζονται στην παράδοση της Αράχωβας, και η σχέση της με τους ισχυρούς ανέμους, όπως φανερώνει και η αρχαία ονομασία Ανεμώρεια, υποδηλώνουν αρχαιότατες λατρείες.
Στην περιοχή της αρχαίας Ανεμώρειας ανακαλύφθηκε και καλυβίτης τάφος ρωμαϊκών χρόνων. Νότια στις αγροτικές θέσεις Βαρέλια και Αφορεσμένη σώζεται τμήμα της αρχαίας Σχιστής οδού απ’ τη Χαιρώνεια προς τους Δελφούς, η λεγόμενη σήμερα Κρυφοδημοσιά

για περισσότερες πληροφοριές δες και στο http://www.arachova.com

Αποδράσεις_Τροιζήνα

Τροιζήνα

Ως πρώτοι βασιλείς της περιοχής της Τροιζηνίας αναφέρονται ο Ωρος (1400 π।Χ।), ο εγγονός του Άλθηπος, και κατόπιν ο γιος του Αλθήπου Σάρων (1300 π.Χ.).

Μετά τον Σάρωνα, στο θρόνο ανέβηκε ο μέτοικος Άνθας, γιος του Δηϊμαχου και της Αλκυόνης ή Χιόνης, εγγoνός του Βορέα (1280 π.Χ.). Ο Άνθας ονόμασε την πόλη του Άνθεια. Ο αδελφός του Άνθα, Υπέρης, εγκαταστάθηκε στην αντικρινή χερσόνησο της Καλαυρίας μετονομάζοντάς την Υπέρεια.

Στην εποχή του Ηρακλή, γύρω στα 1260, οι γιοι του Πέλοπα του Ταντάλειου, Τροιζήν και Πιτθέας καταλαμβάνουν την Τροιζήνα.

Μετά την εισβολή στην Τροιζηνία τα δυο αδέλφια Πιτθέας και Τροιζήν μοιράζονται την εξουσία κι ο Πιτθέας αναγορεύεται βασιλιάς της Άνθειας (σημερινή Τροιζήνα). Ο Ανθας και ο γιος του Αέτιος κατέφυγαν τότε στη Μ. Ασία και ίδρυσαν την Αλικαρνασσό. Στη συνέχεια ο Τροιζήν κατέλαβε την Υπέρεια (σημερινή Καλαυρία), ενώ ο Υπέρης κατέυφυγε κι αυτός με άλλους Καλαβρούς και Αχαιούς οπαδούς του στην Κάτω Ιταλία, μετονομάζοντας έτσι την ευρύτερη περιοχή σε Καλαβρία (1250 π.Χ.). Μετά τον θάνατο του ενός από τους δύο πελοπίδες αδερφούς, του Τροίζηνος ο Πιτθέας συνενώνει τις δυο πόλεις και σε ανάμνηση του αδελφού του, τους δίνει το όνομα Τροιζήνα,.

Οι γιοι του Τροιζήνος, Ανάφλυστος και Σφηττός, μετά τον θάνατο του πατέρα τους φεύγουν προς την Αττική, όπου ιδρύουν την Ανάβυσσο και την Σφηττό (στην περιοχή των Σπάτων). Σε αυτούς αποδίδεται και η ίδρυση μίας ακόμα αττική πόλης της Πιθάης.

Μόνος πλέον ο Πιτθέας κυριαρχούσε στην Τροιζήνα και την Καλαυρία και το βασίλειό του εκτεινόταν από το όρος Ορθολίθι μέχρι το ιερό της Θερμησίας Δήμητρας, νότια του Σκυλλαίου ακρωτηρίου. [Το Σκύλλαιο πήρε το όνομά του από την κόρη του βασιλιά των Μεγάρων Νίσου (1240 πΧ), της Σκύλλης. Η Σκύλλη είχε ερωτευθεί τον Μίνωα, ο οποίος την ωθεί να προδώσει τον πατέρα της. Η ανταμοιβή της όμως υπήρξε αντάξια της προδοσίας της. Ο Μίνωας ξεπλήρωσε την ευεργεσία που του έκανε δένοντας την Σκύλλη από το πλοίο του και σέρνοντάς την μέσα στη θάλασσα μέχρι πνιγμού. Η ακτή που εκβράστηκε το πτώμα της -Τσελεβίνια - ονομάστηκε Σκύλλαιο].

Ο Πιτθέας εθεωρείτο ως ο σοφότερος άνθρωπος της εποχής, και αναφέρεται ότι είναι εκείνος που δίδαξε πρώτος τη ρητορική, περί της οποίας άφησε σύγγραμμα. Του αποδίδονται δε και τα ρητά: « Μηδέν άγαν» καθώς και «μη δικάσης πριν αμφοίν τον μύθον ακούσεις».

Ο Πιτθέας από το γάμο του απέκτησε μία κόρη, την Αίθρα, την οποία αρχικά επρόκειτο να νυμφευθεί ο Βελλεροφόντης, μυθικός ήρωας, γιος του Γλαύκου, βασιλιά της Εφύρας (Κορίνθου).

Όταν όμως, εκδιώχθηκε ο Βελλεροφόντης, και ο Πιτθέας επέλεξε τον βασιλιά των Αθηνών Αιγέα.


Εκείνα τα χρόνια (1250 π.Χ.) η Αίθρα ερωτοτροπούσε με το γιο του Καλαβρού, τον Πόρο. Ο Πόρος[1] όμως σκοτώνεται σε μάχη τη στιγμή που η Αίθρα μένει έγκυος στον Θησέα. Ο Πιτθέας, προς αποφυγήν του σκανδάλου, διαδίδει ότι πατέρας του κυοφορούμενου Θησέα είναι ο Ποσειδώνας, με τον οποίο η κόρη του συνεβρέθηκε παρά τη θέλησή της

Ο μυθικός βασιλιάς των Αθηνών, Αιγέας ( 1270 π.Χ.) γιος του Ερεχθίδη Πανδίονα του Β, παντρεύτηκε πολλές φορές, χωρίς να καταφέρει να αποκτήσει διάδοχο. Ηλικιωμένος πια κατέφυγε στο Μαντείο των Δελφών για να ζητήσει την γνώμη του. Εκεί πήρε τον εξής χρησμό: «Ασκού τον προύχοντα ποδάρνα, φέρτατε λαών, μη λύσης, πριν γουνόν Αθηναίων αφικέσθαι», δηλαδή: «Μη λύσεις τον προεξέχοντα πόδα του ασκού, μεγάλε αρχηγέ των λαών, πριν φθάσεις εις τον δήμον Αθηναίων».

Ο Πιτθέας αντελήφθη την έννοια του χρησμού, αλλά την απέκρυψε. Αντ’ αυτού δώρισε στον Αιγέα έναν ασκό με παλιό εκλεκτό κρασί. Ο Αιγέας ανύποπτος άνοιξε τον ασκό και ήπιε όλο το περιεχόμενο, πράγμα που απαγόρευε ο χρησμός. Κι όπως ήταν φυσικό μέθυσε. Τότε ο Πιτθέας βρήκε την ευκαιρία να τον κοιμίσει με την πολύ νεαρή κόρη του την Αίθρα. Με αυτόν τον τρόπο ο Πιτθέας προσπάθησε να καλύψει τις ερωτικές σχέσεις της Αίθρας με τον απόγονο του Καλαυρού.

Όταν ο Aιγέας συνήλθε από το μεθύσι του και απέκτησε συνείδηση του περιβάλλοντος και των γεγονότων, και χωρίς να γνωρίζει τίποτα για την προϋπάρχουσα εγκυμοσύνη της Αίθρας, σπεύδει αμέσως να αναλάβει την ευθύνη των υποτιθέμενων πράξεών του. Αφού συνέστησε στην Αίθρα να αναθρέψει αντάξια του πατέρα του και του παππού του το παιδί που έμελλε να γεννηθεί, την οδήγησε σε ένα σημείο του δρόμου Τροιζήνας – Ερμιόνης, εκεί όπου υπήρχε ογκώδης βράχος, ο επονομαζόμενος και «βωμός του Σθενίου Διός». Κάτω από αυτόν τοποθέτησε ο Αιγέας το σπαθί και τα σανδάλια του υποδεικνύοντας στην Αίθρα τι θα έπρεπε να κάνει το παιδί, εάν γεννιόταν αγόρι. Θα έπρεπε να μετακινήσει μόνος του τον ογκόλιθο να φορέσει τα σανδάλια και να ζωστεί το ξίφος του πατέρα του, σαν σημείο αναγνώρισης και στη συνέχεια να κατευθυνθεί προς την Αθήνα. Κατόπιν ο Αιγέας επέστρεψε στην Αθήνα, ενώ η Αίθρα Παρέμεινε στην Τροιζήνα, κοντά στον πατέρα της.

Όταν γεννήθηκε ο Θησέας (1230 π.Χ.) εξακολουθούσε να υπάρχει η φήμη ότι αυτός ήταν γιος του Ποσειδώνα, από τον οποίο η Αίθρα βιάστηκε όταν είχε πάει να προσφέρει σπονδές στον τάφο του Σφαίρου.

Όπως πιστεύεται, ο Θησέας γεννήθηκε στην αρχαία κώμη Γενέθλιο, που βρισκόταν στη μέση του δρόμου που οδηγεί από την Τροιζήνα στον Πώγωνα। Πώγων είναι το λιμάνι που αρχίζει από την ακτή που σήμερα λέγεται Βίδι. ΒΑ του Γενέθλιου κτίστηκε αργότερα ο ναός του Άρη, επειδή ο Θησέας νίκησε τις Αμαζόνες. Κατά τη νίκη του ο Θησέας απήγαγε και συνδέθηκε ερωτικά με την αμαζόνα Ιππολύτη ή Αντιόπη, με την οποία απέκτησε τον Ιππόλυτο.

[1] Κατά την Ελληνική Μυθολογία, η Μήτις, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, εθεωρείτο από τους αρχαίους (Ορφικούς) η προσωποποίηση της φρόνησης. Από την ένωσή της με τον Δία, γεννήθηκε ο Πόρος που σήμαινε τον πλούτο. Από τον Πόρο και την Πενία (φτώχια) γεννήθηκε ο Έρωτας.

Αποδράσεις_Θράκη

Θράκη
του Σαράντου Καργάκου
δημοσίευμα στον Οικονομικό Ταχυδρόμο
πηγή: http://dim-sapon.rod.sch.gr/topos/arxai_Traki.htm

Κατά τις κρατούσες ιστορικές αντιλήψεις - τις οποίες δεν συμμερίζομαι - οι Θράκες είναι αρχαίο ινδοευρωπαϊκό φύλο συγγενές προς τους Έλληνες, Φρύγες, Ιλλυριούς. Κατά την προσωπική μου άποψη, όλοι οι πληθυσμοί της χερσονήσου του Αίμου είναι γηγενείς και σε χρόνους πολύ μακρινούς είχαν κοινή ανθρωπολογική βάση. Η οποιαδήποτε πολιτιστική τους ανάπτυξη συντελείται με κέντρο το Αιγαίο. Συνεπώς, οι λεγόμενοι Θράκες, Ιλλυριοί, Μακεδόνες, Τρώες, Κρήτες κ.λπ. είναι περιφερειακοί πληθυσμοί που έχουν σαν κέντρο τον Αιγαιακό πολιτισμό. Οι οποιεσδήποτε διαφοροποιήσεις συντελούνται μετά την καταστροφή -λόγω της εκρήξεως του ηφαιστείου της Θήρας— του Αιγαιακού πολιτισμού. Μοιραία την πολιτική σκυτάλη παίρνουν πρώτα η Κρήτη και ακολούθως τα οχυρά πολίσματα της Πελοποννήσου και της Βοιωτίας. Η περίοδος που ονομάζεται μυκηναϊκή είναι, όπως αποδεικνύουν τα γλωσσικά ευρήματα, περίοδος ελληνική, άρα και η προγενέστερη πρέπει να ήταν περίοδος Ελλήνων, εφόσον υπάρχει μια αδιάσπαστη πολιτιστική και γλωσσική ενότητα.
Εξελληνισμός σημαίνει εκπολιτισμός. Και συνεπώς, ανεξάρτητα από ονομασίες, οι λαοί εξελληνίζονται, δηλαδή εκπολιτίζονται, όχι με τον ερχομό κάποιων δήθεν ελληνικών φύλων από το Βορρά, αλλά με την άνοδο του πολιτισμού από το Νότο προς το Βορρά. Άρα και οι Θράκες, στο μέτρο που μετέχουν μια κοινής πολιτικής παραδόσεως που ονομάστηκε ελληνική και η οποία ανεξάρτητα από επιρροές —κυρίως από Ανατολή και Νότο—, είναι μια ιθαγενής πολιτιστική δημιουργία. Οι Θράκες για πρώτη φορά απαντούν στον Όμηρο, ως συγγενείς και σύμμαχοι των Τρώων. Ονομάζονται δε «Θρήικες ακρόκομοι». Ο Ηρόδοτος θεωρεί τους Θράκες ως τον πολυπληθέστερο μετά τους Ινδούς λαό του αρχαίου κόσμου. Το ίδιο υποστηρίζει και ο περιηγητής Παυσανίας. Ο γεωγράφος Στράβων (2ος μ.Χ. αιώνας) υπολογίζει τους Θράκες σε 2.000.000 και τους χωρίζει σε 22 φυλές.

Οι θρακικές φυλές δεν είχαν μόνιμη εγκατάσταση, αλλά λόγω ποιμενικού βίου ήσαν μετακινούμενες. Ίσως μάλιστα οι φυλές να δημιουργήθηκαν με βάση κάποιον ισχυρό ποιμένα πατριάρχη, που εξελίχθηκε σε φύλαρχο. Την κινητικότητα των θρακικών φυλών υποδηλώνει το όνομα μιας θρακικής φυλής, των «αλητών». Αλητοί, από το ρήμα αλάομαι, σημαίνει περιπλανώμενοι. Άλλες γνωστές Θρακικές φυλές είναι οι Αψίνθιοι (ανατολικά του Αίμου), οι Βέσσοι ή Βησσοί (μεταξύ Ροδόπης και Αίμου), οι Βισαλτοί (κατά μήκος του Στρυμόνα), οι Βίστονες (στις ακτές του Αιγαίου), οι Βρίαντες (απέναντι από τη Σαμοθράκη), οι Γέτες (μεταξύ Αίμου και Δουνάβεως), οι Δερραίοι (στον κάτω Στρυμόνα), οι Δίοι (στη Ροδόπη), οι Ηδώνες (στην πεδιάδα του κάτω Στρυμόνα), οι Θυνοί (στην ενδοχώρα του Βυζαντίου), οι Κορπίλοι (κοντά στο Διδυμότειχο), οι Μαίδοι, (στις κοιλάδες του άνω Στρυμόνα), οι Οδρύσσαι (στην κοιλάδα του Έβρου), οι Πίερες (στην περιοχή του Παγγαίου), οι Σαπαίοι (μεταξύ Βιστονίδος και Νέστου), οι Σέρδαι (στην περιοχή της Σερδικής νυν Σόφιας), οι Σίθωνες (στη Σιθωνία), οι Σιντοί (μεταξύ Στρυμόνα και Νέστου), οι Τραλείς (στον άνω Νέστο) κ.ά. Από τον Ξενοφώντα μνημονεύεται και μια θρακική φυλή, οι Μελινοφάγοι , επειδή έτρωγαν μελίνη, είδος κέγχρου (Ξεν. Αν. 7, 5, 12). Από τις τοποθεσίες που μνημονεύσαμε φαίνεται σαφώς, ότι το ανατολικό Τμήμα της προ του Φιλίππου Μακεδονίας το κατοικούσαν θρακικά φύλα. Ήταν με άλλα λόγια Θράκη. Άρα, το βασίλειο του Φιλίππου ήταν Μακεδονο-θρακικό.

Οι πληροφορίες των αρχαίων για τους Θράκες ποικίλλουν. Στον Όμηρο αναφέρονται ως δίκαιοι, φιλήσυχοι και λιτοδίαιτοι. Άλλοι γράφουν πως ήσαν φιλήδονοι και οινοπότες. Ο Θουκυδίδης, που ήταν Θραξ από τον πατέρα του κι έζησε το 2ο ήμισυ της ζωής του στη Θράκη, τους χαρακτηρίζει λαό μαχητικό. Ο Μένανδρος γράφει ότι μεταξύ των Θρακών ίσχυε η πολυγαμία, πράγμα που δημιουργούσε δημογραφικά προβλήματα με ιδιότυπες κοινωνικές προεκτάσεις (π.χ. πώληση γυναικών και παιδιών, θρήνοι κατά τη γέννηση των παιδιών, χαρές και χοροί όταν πέθαινε κάποιος). Οι νεκροί καιγόταν και οι τάφοι των πλουσίων καλύπτονταν με τύμβους. Για να υποδηλώσουν την ευγενή καταγωγή τους συνήθιζαν να στιγματίζουν το σώμα τους, να κάνουν, δηλαδή, «τατουάζ». Ο οπλισμός τους, όπως μαθαίνουμε από τον Ηρόδοτο, ήταν ελαφρύς μικρές ασπίδες (πέλτες), ακόντια και κοντά εγχειρίδια. Δεν είχαν ανεπτυγμένη οικονομία. Ζούσαν κυρίως από τον πόλεμο. Μόνο όταν δημιουργήθηκαν μεγάλα ελληνικά κέντρα στις παραλιακές περιοχές, αρχίζει ν’ αναπτύσσεται η υλοτομία, η γεωργία, η κτηνοτροφία και η μεταλλουργία με κέντρο τη Σπαπτή ‘Υλη του Παγγαίου.

Μπορεί οι Θράκες να πήραν πολλά πολιτιστικά στοιχεία από τη Νότια Ελλάδα, έδωσαν όμως σ’ αυτήν κάτι πολύ σημαντικότερο: την ορφική λατρεία και τη διονυσιακή λατρεία από την οποία γεννήθηκαν η αρχαία μουσική, τα αρχαία μυστήρια, η αρχαία ποίηση και ειδικά στο Νότο, εκτός από τα μυστήρια, και πολλές άλλες θεότητες, κυρίως χθόνιες. Είναι ενδεικτικό ότι ο Εύμολπος, γιος του Μουσαίου, θεωρείται ιδρυτής των Ελευσινίων Μυστηρίων, και ο Ορφεύς, των ορφικών μυστηρίων. Τα παραπάνω ονόματα (Μουσαίος, Εύμολπος, Ορφεύς) δείχνουν πως οι ποιητικές καταβολές του ελληνικού κόσμου έχουν αφετηρία τις θρακικές τελετές. Είναι ακόμη ενδεικτικό ότι οι Θράκες μετείχαν στις εορτές των Αθηναίων. Στο περίφημο προοίμιο της “Πολιτείας του Πλάτωνα ο Σωκράτης λέγει για μια εορτή του Πειρειά:
‘Καλή μεν συν μοι και η των επιχωρίων πομπή έδοξε είναι, ου μέντοι ήταν εφαίνεται πρέπειν ην οι Θράκες έπιμπον” (Ωραία μου φάνηκε και η πομπή των εντοπίων, αλλά νομίζω ότι, καθόλου δεν υστερούσε και η πομπή που έστειλαν οι Θράκες).

Εξάλλου, οι κάτοικοι των νοτίων περιοχών δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα στον εαυτό τους και τους Θράκες πάνω στη βάση της φυλετικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί ελληνικοί μύθοι συνδέουν τους Θράκες με τους κατοίκους νοτίων περιοχών. Π.χ. ο «Θρήικιος Βορέας» αρπάζει την Ωρείθνια, ο Ηρακλής αρπάζει τ’ άλογα του Θρακός Διομήδη, ο Φινεύς από τη Θράκη μετέχει στην αργοναυτική εκστρατεία, ο Τηρεύς (Θραξ και αυτός) βοηθά τον Αθηναίο Πανδίωνα και νυμφεύεται τη θυγατέρα του Πρόκνη. Τέλος, ο Ορέστης ιδρύει πόλη στη Θράκη που φέρει τ’ όνομά του, Ορεστιάδα.

Εκείνο πάντως που διαφοροποιούσε τους κατοίκους της Θράκης από τους κατοίκους των νοτίων περιοχών είναι η γλώσσα. Δεν ξέρω σε ποια γλωσσικά στοιχεία στηρίζονται διάφοροι ερευνητές, ώστε να θεωρούν την αρχαία θρακική τμήμα της ινδοευρωπαϊκής, γλώσσα συγγενή προς τη φρυγική και αρμενική, με επιδράσεις Ιλλυρικές, Σκυθικές, κ.λπ. Όμως διερωτώμαι: χωρίς γλωσσική συγγένεια προς την ελληνική, πώς επετεύχθη η διείσδυση τόσων λατρευτικών στοιχείων της Θράκης στη Ν. Ελλάδα;

Εκείνο πάντως που είναι βέβαιο, μια και οι Θράκες δεν είχαν δική τους γραφή, είναι πως τα πρώτα γραπτά ίχνη της Θράκης είναι ελληνικά. Αυτό που οι ερευνητές —ακόμη και οι δικοί μας— ονομάζουν «εξελληνισμό», ενώ πρόκειται περί εκπολιτισμού, συντελείται εντονότερα μετά τον 7ο π. Χ. αιώνα. Οι διαφορές Βορρά-Νότου δεν ήταν τόσο φυλετικού όσο πολιτιστικού επιπέδου. Με άλλα λόγια κατά τον 6ο και 5ο π. Χ. αιώνα δεν υπάρχουν μεταξύ Αθηναίων και Θρακών φυλετικές προκαταλήψεις. Είναι ενδεικτικό ότι η Αβρότονος, μητέρα του Θεμιστοκλή, και η Ηγησιπύλη μητέρα του Κίμωνα, αλλά και ο Όμηρος πατέρας του Θουκυδίδη, ήσαν από τη Θράκη. (Οι Αθηναίοι είχαν εξ αρχής επισημάνει τη σημασία ειδικά της Καλλιπόλεως. Μετά από πρόσκληση των Δολόγκων, ο Μιλτιάδης ο Πρεσβύτερος, έκτισε εκεί αποικία. Στη διοίκηση τον διαδέχθηκε αργότερα ο Μιλτιάδης ο Νεώτερος, ο νικητής του Μαραθώνα. Ο Μιλτιάδης νυμφεύθηκε την Ηγησιούλη, μητέρα του Κίμωνα. Επίσης στη Θράκη κατέφυγε μετά την τελευταία εξορία του ο Αλκιβιάδης, που είχε στενούς δεσμούς με τοπικούς άρχοντες). Πάντως στους μετά το Φίλιππο χρόνους, το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, κυρίως το νοτίως του Αίμου και των παραλίων του Εύξεινου, της Προποντίδας και του Αιγαίου είχε ως μητρική γλώσσα την ελληνική.
Οι Θράκες μετείχαν σ’ όλες τις περιπέτειες του ελληνισμού. Στους Μηδικούς πολέμους, στον Πελοποννησιακό πόλεμο (τότε αναδεικνύεται ο βασιλιάς Σιτάλκης), στους πολέμους Αθηναίων-Φιλίππου (τότε ακούγεται το όνομα του Κερσοβλέπτη), στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου και σ’ όλη πια την ύστερη περίοδο, ελληνιστική, ελληνορωμαϊκή, βυζαντινή, λογίζονται ως τμήμα του ευρύτερου ελληνικού χώρου. Ακμαίες ελληνικές αποικίες θα δώσουν ιδιαίτερη λάμψη στην περιοχή, όπως τα Άβδηρα, η Μεσημβρία, η Μαρώνεια, η Σηστός, η Πέρινθος, η Αγχίαλος και τέλος το Βυζάντιο, που έγινε πρωτεύουσα της μεγαλύτερης σε έκταση χώρου και χρόνου αυτοκρατορίας που γνώρισε ποτέ ο κόσμος.

Αποδράσεις_μονή Προυσού

το "Σπίτι της Παναγιάς"

Η παράδοση θέλει το σταυροπηγιακό μοναστήρι του Προυσού να βρίσκεται χτισμένο στο σημείο που επέλεξε, με θαυματουργό τρόπο, η Μεγαλόχαρη. Το ιστορικό μοναστηριακό συγκρότημα που χρονολογείται από το 829 μΧ απέχει 35 χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, στο δρόμο προς την "Ποταμιά". Στον δρόμο που οδηγεί στην Μονή, βρίσκονται "τα πατήματα της Παναγιάς", επτά σχήματα διαφορετικού χρώματος που αποτελούν, σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο, τα ίχνη των βημάτων της ίδιας της Παναγίας στον κάθετο βράχο.

Ιστορικά, η εικόνα, δημιούργημα του Ευαγγελιστή Λουκά, φυγαδεύτηκε το 829μχ, κατά την περίοδο της Εικονομαχίας, από ναό της Προύσα της Μικράς Ασίας προκειμένου να διασωθεί από την καταστροφή των εικόνων που είχε διατάξει ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος. Την εικόνα μετέφερε στην Ελλάδα ένας νεαρός άνδρας που ονομαζόταν Διονύσιος αλλά για άγνωστη αιτία αυτή χάθηκε όταν ο νέος έφθασε στη Θράκη.

Από την Θράκη η εικόνα επανεμφανίζεται στην Ευρυτανία, όταν ένας φωτεινός στύλος που έφθανε από τη γη στον ουρανό παρακινεί κάποιον βοσκό να ερευνήσει την περιοχή. Το φαινόμενο έλαβε χώρα στις 23 Αυγούστου. Έκτοτε, την ημερομηνία αυτή εορτάζει η Μονή, καθώς θεωρήθηκε ότι αυτός ήταν ο τόπος που επέλεξε η Μεγαλόχαρη για να "κατοικήσει".

Η Μονή καταστράφηκε επανειλημμένα επί Τουρκοκρατίας ενώ στο πιο πρόσφατο παρελθόν μελανή σελίδα αποτελεί η εισβολή των Γερμανών στο Μοναστήρι, στις 16 Αυγούστου του 1944, και η ολοσχερής καταστροφή των κτιριακών συγκροτημάτων. Παραδίδεται μάλιστα πως όταν κάποιος Γερμανός αξιωματικός θέλησε να κάψει τον ναό, εμποδίστηκε από το "αόρατο χέρι" της Παναγίας.

Η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας θεωρείται θαυματουργή και για το λόγο αυτό προσελκύει πλήθος πιστών από την Ελλάδα και το Εξωτερικό. Την εικόνα ασήμωσε δαπάναις του ο ίδιος ο Καραϊσκάκης τον καιρό που φιλοξενούταν άρρωστος στην Μονή, εν τω μέσω της επανάστασης, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης.

Η Ιερά Μονή αποτελείται από το καθολικό, στο οποίο έχουν πραγματοποιηθεί αναστηλωτικές εργασίες καθώς και η προσθήκη νέας πτέρυγας κελιών. Το καθολικό είναι ναός σταυροειδής με τρούλο και στο δυτικό τμήμα υπάρχει μια κρύπτη που λειτουργεί ως παρεκκλήσι. Ο ναός χρονολογείται από το 1754 ενώ στην εξωτερική πλευρά της κρύπτης διασώζονται τοιχογραφίες από τον 13ο αιώνα.

Απέναντι από το Μοναστήρι βρίσκεται το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων που χτίστηκε επίσης το 1754 και σε κοντινή απόσταση μπορεί κανείς να επισκεφθεί το οίκημα της Σχολής Γραμμάτων που χτίστηκε το 1820 από τον Επίσκοπο Λιτζάς και Αγράφων Δοσίθεο.

Σήμερα στο Μοναστήρι υπάρχουν δύο τριώροφοι ξενώνες για τη φιλοξενία των προσκυνητών, από τα μέσα περίπου της άνοιξης έως και τα πρώτα κρύα του φθινοπώρου, μουσείο εκκλησιαστικών ευρημάτων και αντικειμένων και μουσείο ελληνικών γραμμάτων της Ρούμελης.

Αποδράσεις_Νέδα

Όταν η Ρέα γέννησε τον Δία, στην κορυφή του Λύκαιου όρους, η Ωκεανίδα νύμφη Νέδα, αδελφή της Στυγός, μαζί με τις επίσης αδελφές της νύμφες Θεισόα και Αγνώ έκρυψαν το βρέφος για να το προφυλάξουν από τον πατέρα του τον Κρόνο, που τρέμοντας την προφητεία της μάνας του της Γαίας πως κάποτε θα έχανε τον θρόνο του από κάποιο του παιδί, συνήθιζε να τα καταπίνει, παρά τις αντιδράσεις της συζύγου του. Την εποχή της γέννησης του Δία η Αρκαδία είχε πληγεί από μεγάλη ανομβρία. Η Ρέα στην απόγνωσή της που δεν έβρισκε νερό για να πλυθεί η ίδια και το βρέφος χτυπά με το ραβδί της την γη κι αμέσως ξεπηδά νερό άφθονο. Το ποτάμι που σχηματίστηκε απ' τα πλούσια νερά της πηγής αυτής το πρόσφερε στην νύμφη Νέδα θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να την τιμήσει για για την υπηρεσία που της πρόσφερε κρύβοντας το βρέφος από τον Κρόνο. Έτσι η Νέδα εξελίσσεται σε ποτάμια θεότητα την μοναδική γένους θηλυκού.

Αποδράσεις_Φενεός

Φενεός, Κορινθίας

Η Φενεός που σήμερα ανήκει διοικητικά στην Κορινθία, στην αρχαιότητα εθεωρείτο Αρκαδικό έδαφος.

Υπήρξε μεγάλη και επιφανής αρκαδική πόλη, χτισμένη σε εύφορη γη και σε επίκαιρη θέση. Το οροπέδιο του Φενεού διέσχιζαν οι ποταμοί Όλβιος και Δόξας. Τα νερά των δύο αυτών ποταμών διά μέσου υπόγειων διαδρομών (καταβόθρες) τροφοδοτούσαν τον Λάδωνα ποταμό σε απόσταση πολλών σταδίων.

Ο μύθος λέει ότι τις καταβόθρες αυτές τις είχε σκάψει ο ίδιος ο Ηρακλής για ν' απαλλάξει τους κατοίκους της περιοχής από τις περιοδικές πλημμύρες. Υπάρχει όμως και άλλη εκδοχή. Σύμφωνα με αυτήν οι καταβόθρες ήταν πύλη του Άδη. Από εκεί, σύμφωνα με τον μύθο, κατέβηκε η Δήμητρα σταέγκατα της γης αναζητώντας την κόρη της την Περσεφόνη. Ο τρίτος μύθος μας βεβαιώνει πως όταν κάποτε ο Ηρακλής πήγε στους Δελφούς για να πάρει κάποιον χρησμό, η Πυθία αρνήθηκε να του δώσει, και τότε ο Ηρακλής άρπαξε θυμωμένος τον τρίποδα και τον μετέφερε στην Φενεό με σκοπό να ιδρύση εκεί άλλο μαντείο। Στην Φενεό όμως βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Απόλλωνα. Ο Δίας επιθυμώντας ν' αποτρέψει την διαμαχή ρίχνει ανάμεσα τους κεραυνό υποχρεώνοντας έτσι τον μεν Ηρακλή να παραδώσει τον τρίποδα, τον δε Απόλλωνα να δώσει τον αιτούμενο χρησμό στον ήρωα.

Η Φενέος είχε ιδρυτή και οικιστή τον ήρωα Φενεό. Στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν οι ναοί της Κιδαρίας Δήμητρας, της Ελευσίνιας Δήμητρας - μέσα στον οποίο υπήρχαν δυο λατρευτικοί λίθοι και οι ιερείς του ναού τελούσαν μυστήρια -, του Ασκληπιού, του Φενεάτου Ερμή - μέσα στον οποίο υπήρχε άγαλμα του θεού που το είχε φιλοτεχνήσει ο Αθηναίος Εύχειρ. 10 στάδια από την πόλη βρισκόταν ο ναός του Πυθίου Απόλλωνος , με βωμό από λευκό μάρμαρο. Επίσης εκεί βρίσκονταν και οι τάφοι ηρώων πεσόντων σε μάχη। Κοντά στον ναό ήταν και η πηγή της Οινόης.
Στην Φενεό υπήρχαν και οι τάφοι του αδελφού του Ηρακλή, Ιφικλή πατέρα του Ιόλαου , του Μυρτίλου από τον οποίο έχει πάρει το όνομά του το Μυρτώο πέλαγος, και του Αίπυτου έξω από την πόλη.
Οι Φενεάτες συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο με 60 πολεμιστές, καθώς και στους περσικούς πολέμους. Φενεάτης ήταν και ο Νεολάϊδας ολυμπιονίκης στην 96η ολυμπιάδα το 396 π.Χ. στη πυγμή παίδων.
Από την Φενεό ήταν η Λαονόμη μαμή του Ηρακλή, προς τιμήν του Ερμή γίνονταν τα Έρμαια.
Σήμερα η αρχαία πόλη έχει ανασκαφεί και είναι επισκέψιμη. Βρίσκετε κοντά στα χωριά Φενεός και Αρχαία Φενεός. Έχουν βρεθεί τα αρχαία τείχη, ο ναός του Ασκληπιού πολλά λείψανα κτιρίων, αγάλματα και μέλη αγαλμάτων, πινακίδες που βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο στο Μεσινό. Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να δεί και τις καταβόθρες οι οποίες υπάρχουν και λειτουργούν ακόμα και σήμερα.

αποδράσεις_Μετέωρα

Τα Μετέωρα αποτελούν, μετά το Άγιο ΄Ορος, το μεγαλύτερο και με συνεχή παρουσία από την εποχή της εγκατάστασης των πρώτων ασκητών μέχρι σήμερα μοναστικό σύνολο στον ελλαδικό χώρο. Από τις ιστορικές μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι οι μονές των Μετεώρων ήταν στο σύνολό τους τριάντα. Από τις τριάντα αυτές μονές οι έξι λειτουργούν έως σήμερα και δέχονται πλήθος προσκυνητών. Υπάρχουν όμως και πολλά μικρότερα μοναστήρια εγκαταλελειμμένα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ιδρυθεί στον 14ο αι. Η ονομασία Μετέωρα είναι νεότερη και δεν αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς. Το όνομά τους το οφείλουν στον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, κτήτορα της μονής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), ο οποίος ονόμασε έτσι τον "πλατύ λίθο", στον οποίο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1344. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, οι πρώτοι αναχωρητές εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το 12 αι. Στα μέσα του 14ου αι. ο μοναχός Νείλος συγκέντρωσε τους μοναχούς που ζούσαν απομονωμένοι σε σπηλιές των βράχων, γύρω από την σκήτη της Δούπιανης οργανώνοντας έτσι τον μοναχισμό στα Μετέωρα. Η κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς Τούρκους (1393) και η βαθμιαία κατάρρευση και τελική πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας επέφεραν κατά το 15ο αι. μια κάμψη στη μοναστική ζωή των Μετεώρων. Κατά το τελευταίο τέταρτο του 15ου αι. παρατηρείται μια ανάκαμψη, που σηματοδοτείται από τη ίδρυση της μονής της Αγίας Τριάδας (1475/76) και την τοιχογράφηση του παλαιού καθολικού του Μεγάλου Μετεώρου (1483). Η ακμή των Μετεώρων θα συντελεστεί τον επόμενο αιώνα, κατά τον οποίο ιδρύονται νέα μοναστήρια, ανεγείρονται νέα καθολικά και άλλα μοναστηριακά κτίσματα, τα περισσότερα από τα οποία κοσμούνται με εξαιρετικής τέχνης αγιογραφίες. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στη Θεσσαλία (1393-1881) τα μετεωρίτικα μοναστήρια λειτούργησαν ως τόποι ελπίδας. Στις αρχές του 19ου αι. τα στρατεύματα του Αλή-Πασά, επέφεραν καταστροφές και λεηλασίες σε πολλά από αυτά (Μονή Υπαπαντής, Μονή Αγίου Δημητρίου κ. ά.). Τα έξι επισκέψιμα μοναστήρια των Μετεώρων, είναι σήμερα αναστηλωμένα και με συντηρημένο στο μεγαλύτερο μέρος τους τον τοιχογραφικό τους διάκοσμο. Το 1989 η Unesco ενέγραψε τα Μετέωρα στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ως ένα ιδιαίτερης σημασίας πολιτιστικό και φυσικό αγαθό.

Λ. Δεριζιώτης, αρχαιολόγος
πηγή: http://www.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2442

Φθινόπωρο

Sir John Everett Millais.

"Φθινοπωρινά φύλλα", 1856

λάδι σε καμβά

Πινακοθήκη του Manchester

ΝοτιοΔυτικά