στο νησί του Ηφαίστου
Η ιστορία της Λήμνου, κατά την απώτατη αρχαιότητα, συνδέεται με τη δράση των δύο ηφαιστείων της. Ο μύθος θέλει το νησί να σκεπάζεται από στάχτη και σύννεφα πυκνού καπνού για πολύ καιρό. Όταν σταματά η ηφαιστειακή δράση, ξεπροβάλλει το νησί από την άχλη. Η μοναδική του ομορφιά, στο χώρο του βορείου Αιγαίου συνδέεται άμεσα με την ξεχωριστή του ιστορία.
Σύμφωνα με την μυθολογία στη Λήμνο καταφεύγει ο Ήφαιστος όταν ο Δίας τον εξορίζει από τον Όλυμπο. Οι Σίντιες, οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, αποδέχτηκαν και περιέθαλψαν τον εξόριστο θεό και αυτός, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, τους παραχωρεί τα μυστικά της τέχνης του σιδηρουργού.
Ο πρώτος βασιλιάς της Λήμνου, σύμφωνα πάντα με την μυθολογία ήταν ο Θόας, ο οποίος είχε παντρευτεί τη Μυρίνα, την κόρη του βασιλιά της Ιωλκού. Επί της βασιλείας του, οι γυναίκες με αρχηγό την κόρη του, την Υψιπύλη, ξεσηκώθηκαν κατά των αντρών που τις παραμελούσαν. Έτσι, αφού τους μέθυσαν τους σκότωσαν όλους εκτός από τον Θόαντα. Αργότερα οι γυναίκες της Λήμνου που ταυτίζονται με το μύθο των Αμαζόνων, ενώθηκαν με τους Αργοναύτες οι οποίοι κατά την επιστροφή τους από την Κολχίδα σταμάτησαν στο νησί. Η Υψιπύλη παντρεύτηκε τον Ιάσονα, ενώ από την ένωση των γυναικών της Λήμνου με τους Αργοναύτες γεννήθηκαν οι Μινύες.
Οι ανασκαφές στην Λήμνο έφεραν στο φως τα ερείπια της αρχαίας πόλης Πολιόχνης, η οποία άκμασε κατά την 4η π.Χ. χιλιετία.
Γύρω στο 1000 π.Χ. το νησί κατοικήθηκε από Πελασγούς. Την περίοδο αυτή ιδρύθηκαν στο νησί και οι δύο άλλες μεγάλες αρχαίες πόλεις που γνώρισαν οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη κατά την αρχαιότητα. Πρόκειται για την Ηφαιστία και την Μυρίνα, που τα λείψανά τους σώζονται ως τις μέρες μας.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους το νησί κυριεύεται αρχικά από τους Πέρσες.
Το 512 π.Χ. γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Το 168 π.Χ. η Λήμνος περνά στην κυριαρχία των Ρωμαίων.
Στα χρόνια του Βυζαντίου το ασφαλές λιμάνι του νησιού υπήρξε σημαντικό καταφύγιο του στόλου της αυτοκρατορίας στο Αιγαίο.
Το 1204 οι Ενετοί κατακτούν και τη Λήμνο.
Το Φρούριο της Μυρίνας είναι το μεγαλύτερο σε έκταση οχυρό του Αιγαίου. Είναι κτισμένο σε πάνω σε μια βραχώδη χερσόνησο. Κτίστηκε το 1207 από τον Ενετό Δούκα της Λήμνου, Φιλόκαλο Ναβιγκαγιόζο για αμυντικούς κυρίως λόγους.
Πρόκειται για ένα επιβλητικό φρούριο με ιδιαίτερα υψηλά τείχη στην ανατολική και νότια πλευρά του και αρκετούς πύργους. Στη βόρεια και δυτική πλευρά του το τα τείχη του φρουρίου είναι χαμηλότερα.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα φρούριο αποτέλεσε κατοικία των Τούρκων. Το 1770, όταν ο Ρώσικος στόλος πολιορκούσε τη Μυρίνα, τα τείχη του φρουρίου υπέστησαν μεγάλες ζημιές.
Στις αρχές του 15ου αιώνα οι Τούρκοι πολιορκούν τη Λήμνο. Σε μια από τις επιθέσεις τους για την κατάληψη του νησιού, οι Λήμνιοι παρακινημένοι από την ηρωίδα Μαρούλα, πολεμούν θαρραλέα και καταφέρνουν να απωθήσουν – πρόσκαιρα – τους Τούρκους. Τελικά, η Λήμνος υποκύπτει ακολουθώντας την μοίρα και της υπόλοιπης Ελληνικής μεσαιωνικής αυτοκρατορίας.
Η Λήμνος ενσωματώθηκε και πάλι στον νεοελληνικό κράτος το 1912.
Αρχαιολογικοί χώροι
ΗΦΑΙΣΤΙΑ
Η Ηφαιστία ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Λήμνου κατά την αρχαιότητα. Το όνομά της το πήρε από τον Ήφαιστο, το θεό της φωτιάς. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση στην περιοχή αυτή είχε το εργαστήριό του ο Ήφαιστος, κι εκεί δίδαξε στους Λημνίους την τέχνη της σιδηρουργίας.
Η Ηφαιστία ήταν κτισμένη στη βόρεια πλευρά του κόλπου Πουρνιά και σε απόσταση 35 χλμ. από τη Μυρίνα. Από τα ευρήματα των ανασκαφών φαίνεται ότι η περιοχή κατοικούνταν συνεχώς από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους.
Στον αρχαιολογικό χώρο θα δείτε τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης, της νεκρόπολης που χρονολογείται από τα μέσα του 8ου έως του 5ου π.Χ. και ενός σημαντικού ιερού, το οποίο πιθανολογείται ότι ήταν αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά. Η ίδρυσή του τοποθετείται στις αρχές του 8ου π.Χ. αιώνα ενώ φαίνεται ότι καταστράφηκε βίαια γύρω στα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα.
Κατά την ξενάγησή σας στον αρχαιολογικό χώρο θα δείτε και τα λείψανα διαφόρων οικοδομημάτων της αρχαίας πόλης καθώς τα ερείπια του θεάτρου που χρονολογείται στις αρχές της ελληνιστικής περιόδου.
ΠΟΛΙΟΧΝΗ
Στη θέση Καμίνια συναντάμε τα λείψανα της Πολιόχνης. Πρόκειται για έναν από τους αρχαιότερους και σημαντικότερους προϊστορικούς οικισμούς στο χώρο του Αιγαίου. Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο έφεραν στο φως τέσσερις διαδοχικούς οικισμούς διαφορετικών ιστορικών περιόδων, κτισμένους τον ένα πάνω στα θεμέλια του άλλου. Τα αρχιτεκτονικά μέλη της αρχαιότερης πόλης τοποθετούνται στην 3η π.Χ. χιλιετία και ο πολιτισμός αυτός, σύμφωνα με τους ιστορικούς άκμασε την ίδια εποχή με την Τροία.
Η πόλη εγκαταλείφθηκε για ένα χρονικό διάστημα και κατοικήθηκε ξανά κατά τη 2η χιλιετία π.Χ.
Η Πολιόχνη καταστράφηκε γύρω στο 1600 π.Χ. πιθανόν από σεισμό.
ΚΑΒΕΙΡΙΟ ΙΕΡΟ
Το ιερό των Καβείρων βρίσκεται έξω από τα τείχη της αρχαίας Ηφαιστίας και είναι κτισμένο κοντά στο ακρωτήριο της Χλόης. Πρόκειται για ένα συγκρότημα κτιρίων στα οποία πραγματοποιούνταν τα Καβείρια μυστήρια. Αυτό είναι το αρχαιότερο ιερό των Καβείρων, προγενέστερο και σημαντικότερο ακόμη και από εκείνο της Σαμοθράκης.
Κάβειροι λέγονταν τα παιδιά που είχε αποκτήσει ο Ήφαιστος με την Καβειρώ και θεωρούνταν προστάτες των σιδηρουργών.
Στο χώρο του ιερού των Καβείρων σώζονται λείψανα από το αρχαίο τελεστήριο, μια στοά, ένα ανάκτορο και ένα μεγάλο τελεστήριο των Ελληνιστικών χρόνων.
Στη θάλασσα κάτω από το Καβείριο, βρίσκεται βρίσκεται η περίφημη Σπηλιά του Φιλοκτήτη, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία είχε μεταφερθεί από τους συντρόφους του ο Ομηρικός ήρωας, έπειτα από δάγκωμα φιδιού, ελπίζοντας πως η ΄΄Λήμνια γη΄΄ θα τον γιατρέψει.
Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ
Ο αρχαίος ναός της Άρτεμης κτίστηκε τον 7ο π.Χ αιώνα. Βρίσκεται σε απόσταση 2 χλμ. από τη Μύρινα και είναι γνωστός ως "εκτός πόλεως ιερό".
