στα βήματα του ΗρακλήΗ Στυμφαλία οφείλει το όνομά της στον Αρκάδα ήρωα Στύμφαλο.
Εν αρχή υπήρχε ποταμός. Το όνομα αυτού Αίπυτος. Ο Αίπυτος πριν γίνει ποταμός υπήρξε βασιλιάς. Ο ποταμός – βασιλιάς χανότανε σε βάραθρο. Η Αρτεμίς όμως, που η λατρεία της κυριαρχούσε στην περιοχή, εξοργίστηκε από την αδιαφορία του τοπικού πληθυσμού απέναντί της. Αποφάσισε να τους τιμωρήσει φράζοντας το βάραθρο. Μην έχοντας πλέον διέξοδο τα νερά του ποταμού άρχισαν να λιμνάζουν δημιουργώντας έτσι έλος.
Με το φραγμένο βάραθρο συνδέεται ο θρύλος που κάνει λόγο για τον κρυμμένο θησαυρό του βασιλιά.
Με το έλος συνδέεται ο μύθος της αναμέτρησης του Ηρακλή με τις Στυμφαλίδες όρνιθες.
Κατά μία εκδοχή, οι Στυμφαλίδες όρνιθες, τα αρπακτικά αυτά πτηνά με τα μεταλλικά ράμφη και νύχια αντιπροσώπευαν τις επιδημίες του ελώδους πυρετού που μάστιζαν τους κατοίκους. Στον έκτο του άθλο ο Ηρακλής εξοντώνει τις όρνιθες απαλλάσσοντας την περιοχή από τη μάστιγα.
Όσες από αυτές σώζονται από τις σαϊτιές του ήρωα καταφεύγουν στον Εύξεινο Πόντο. Αργότερα θα βρεθούν στον δρόμο των Αργοναυτών, οι οποίοι αναμετρώνται σκληρά μαζί τους. Ο Παυσανίας παραθέτει πως παρόμοια τερατόμορφα πτηνά ζούσαν στην έρημο της Αραβίας. Η τέχνη απεικόνισε τον άθλο στα μελανόμορφα οπτικά αγγεία, στη μετόπη της Ολυμπίας και στην Στυμφαλία, όπου τα τέρατα εμφανίζονται σαν παρθένες με πόδια πουλιών.
Όταν ο τόπος απαλλάσσεται από τις όρνιθες η περιοχή ανασαίνει. Τα νερά των πηγών παύουν να λιμνάζουν και τα λιβάδια και τα πυκνόφυτα βουνά γεμίζουν με όλων των ειδών τα αγρίμια.
Την ίδια εποχή ιδρύεται η πόλη της Στυμφάλου. Ανασκαφές έκανε εκεί ο Α. Ορλάνδος. Πρόκειται για την πρώτη πόλη της Αρκαδίας, διατεταγμένη σε κανονικά ορθογώνια οικοδομικά τετράγωνα. Οι οχυρώσεις μοιάζουν με αυτές της Μαντινείας. Υπήρχε ακόμη και αμαξήλατος οδός, που οδηγούσε στην Ακρόπολη. Λόγω όμως της ανόδου της στάθμης της λίμνης, οι ανασκαφές έμειναν ανολοκλήρωτες.
Σήμερα το πιο εντυπωσιακό μνημείο στην ευρύτερη περιοχή είναι τα ερείπια της φραγκικής εκκλησίας.
Στην Τουρκοκρατία η περιοχή ήταν καταφύγιο της κλεφτουριάς, δίνοντας πολλούς αγωνιστές, όπως ο Αναγνώστης Οικονόμου και ο άρχοντας Νοταράς.
Την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι κατακτητές συγκρούονται στην ομώνυμη μάχη με τους Έλληνες πατριώτες.
Γύρω από τη λίμνη βρίσκονται τα πανέμορφα χωριά: Κλημέντι, Καίσαρι, Κιόνια, Στυμφαλία και Δροσοπηγή.
