Τρίτη 25 Ιανουαρίου 2011

Αποδράσεις_Κνωσσός

στην Κνωσό του βασιλιά Μίνωα

Η Κνωσός υπήρξε το κέντρο ενός από τους πιο ισχυρούς πολιτισμούς του αρχαίου κόσμου. Σύμφωνα με τον μύθο, ο βασιλιάς Μίνωας, από το όνομα του οποίου παίρνει το όνομά του και το σύνολο του κρητικού πολιτισμού της εποχής ήταν γιος του Δία και το βασίλειό του το ισχυρότερο στην Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα, αμφισβητείται το εάν πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόσωπο ή για βασιλικό τίτλο, κατά τα πρότυπα των Φαραώ στην Αίγυπτο ή ακόμα και των, κατά μία εκδοχή, μεγάλων Θεσσαλών βασιλέων που έφεραν τον τίτλο του Διός.

Μυθολογία: Ο Μίνωας ήταν γιος της πριγκίπισσας της Φοινίκης, Ευρώπης, που είχε απαχθεί από τον Δία με τη μορφή ενός ταύρου. Η πολιτική και νομοθετική εξουσία τού είχε δοθεί απευθείας από τον θεϊκό πατέρα του, τον οποίο, σύμφωνα με την παράδοση, συμβουλευόταν κάθε εννέα χρόνια. Ο Δίας συνδέεται έντονα με την Κρήτη, αφού είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ίδη, και κατά μία εκδοχή θεωρείται ο πρώτος ηγεμόνας του νησιού.

Γυναίκα του Μίνωα ήταν η Πασιφάη. Όταν κάποτε ο λαός της Κρήτης αμφισβήτησε το απόλυτο δικαίωμά του στο θρόνο, ο Μίνωας επικαλέστηκε τη θεϊκή του καταγωγή. Προς επιβεβαίωση αυτών, ο Ποσειδώνας έστειλε στην Κρήτη ένα ταύρο για να τελέσει ο βασιλιάς θυσία. Ο ταύρος όμως αυτός ήταν τόσο όμορφος που ο Μίνωας αποφάσισε να τον κρατήσει. Σε αντάλλαγμα προσέφερε στον Ποσειδώνα έναν από του δικούς του ταύρους. Αυτό εξόργισε τον θεό της θάλασσας που, για να τιμωρήσει τον Μίνωα για την ανυπακοή του εμπνέει ένθερμο έρωτα στην Πασιφάη για τον θεϊκό ταύρο. Το αποτέλεσμα αυτού του αταίριαστου δεσμού ήταν ένα παιδί, ο Μινώταυρος.

Ο διάσημος Αθηναίος αρχιτέκτονας και εφευρέτης Δαίδαλος εργάστηκε για τον Μίνωα. Ο βασιλιάς του ζήτησε να κατασκευάσει στα υπόγεια του μεγαλοπρεπούς παλατιού του ένα δαιδαλώδες οικοδόμημα, τον λαβύρινθο, μέσα στον οποίο θα έκλεινε τον Μινώταυρο, που ήταν μισός άνθρωπος και μισός ταύρος.

Κάποτε, ο γιος του Μίνωα, Ανδρόγεως, πήρε μέρος στους αγώνες που διοργάνωναν στην πόλη τους οι Αθηναίοι. Ο Ανδρόγεως κέρδισε σε όλα τα αθλήματα, ο βασιλιάς όμως της Αθήνας, σύμφωνα με μία εκδοχή κινούμενος από φθόνο για την επιτυχία του ξένου, αποφάσισε να του αναθέσει έναν δύσκολο άθλο. Ζήτησε από τον νεαρό να απαλλάξει τον Μαραθώνα και τους κατοίκους του από έναν ταύρο που προξενούσε ζημιές στην περιοχή. Ο Ανδρόγεως αποδέχτηκε την πρόκληση, ο ταύρος όμως σκότωσε τον νεαρό πρίγκιπα. Ο Μίνωας συγκλονίστηκε. Κήρυξε αμέσως τον πόλεμο κατά της Αθήνας. Οργισμένος ο Δίας καταστρέφει την πόλη, και ο βασιλιάς των Αθηνών αναγκάζεται να υποταχθεί στους όρους που επιβάλλει ο νικητής.

Ο Μίνωας επέβαλε στην Αθήνα την εξής ποινή : επτά νέα κορίτσια και επτά νεαρά αγόρια στέλνονται στην Κρήτη, κάθε εννέα χρόνια, θυσία στον Μινώταυρο. Αυτό συνεχίστηκε για τρεις εννιαετίες, μέχρι την εποχή του Θησέα. Ο γιος του βασιλιά της Αθήνας, Αιγέα, αποφασίζει ν’ απαλλάξει την πόλη του απ’ την απάνθρωπη θυσία. Ταξιδεύει στην Κρήτη μαζί με τους νέους και τις νέες της Αθήνας. Η κόρη του Μίνωα, η Αριάδνη, θαμπώνεται από το όμορφο παρουσιαστικό του νεαρού πρίγκιπα τον ερωτεύεται κι αποφασίζει, παραβαίνοντας την πατρική βούληση, να τον βοηθήσει. Με την βοήθεια του Δαιδάλου τον βοηθούν να μπει και να βγει ασφαλής από τον λαβύρινθο. Ο Θησέας νικά τελικά και σκοτώνει τον Μινώταυρο. Μετά από αυτό, μαζί με την Αριάδνη, σπεύδουν να εξαφανιστούν, αφού προηγουμένως φροντίζουν να αχρηστεύσουν τα καταδιωκτικά πλοία του Μίνωα. Το ταξίδι της επιστροφής επιφυλάσσει στον Θησέα μία δυσάρεστη έκπληξη. Στην Νάξο η Αριάδνη απάγεται από τον θεό Διόνυσο. Ο Θησέας βαθύτατα λυπημένος συνεχίζει μοναχός του τον πλου προς την Αθήνα, ξεχνώντας να ειδοποιήσει για την ευτυχή κατάληξη της εκστρατείας του τον βασιλιά πατέρα του, Αιγέα. Ο Αιγέας πιστεύοντας το αντίθετο αυτοκτονεί, το Αιγαίο πέλαγος όμως περνά σταδιακά στην σφαίρα επιρροής των Αθηνών. Ο Μίνωας εξοργισμένος, αλλά και ανίσχυρος να αντιδράσει περιορίζεται στην τιμωρία του Δαίδαλου και του γιου του τού Ίκαρου, τους οποίους και περιορίζει στον λαβύρινθο. Πολύ αργότερα κι οι δυο τους θα δραπετεύσουν με τη βοήθεια των πτητικών μηχανών που εφηύρε ο ευφυής Αθηναίος.

Η διαφυγή του Δαίδαλου από την Κρήτη είναι μία από τις πιο γνωστές ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας। Μιμούμενος την πτητική τεχνική των πουλιών κατασκεύασε φτερά για τον εαυτό του και το γιο του με κερί και πούπουλα πουλιών। Με αυτόν τον τρόπο πέταξαν και οι δύο προς την ελευθερία। Παρά τις προειδοποιήσεις όμως του πατέρα του, ο Ίκαρος πέταξε, σύμφωνα με τον μύθο, πολύ κοντά στον ήλιο και το κερί με το οποίο ήταν κολλημένα τα φτερά του έλιωσε. Ο Ίκαρος σκοτώθηκε πέφτοντας στα βράχια ενός νησιού, που από τότε πήρε το όνομά του, όπως και η θάλασσα που απλώνεται μπροστά του.

Ο Δαίδαλος έφτασε στη Σικελία και βρήκε καταφύγιο στην αυλή του βασιλιά Κώκαλου. Ο Μίνωας θέλοντας να υπερασπιστεί το τρωμένο κύρος του, αποφάσισε να κυνηγήσει τον πολύτιμο φυγά. Όταν όμως έφθασε στη Σικελία, σκοτώθηκε από τις κόρες του βασιλιά Κώκαλου. Ο μύθος θέλει τον Μίνωα, μετά τον θάνατό του να συγκαταλέγεται μεταξύ των αρχόντων του Άδη.

Ιστορία: Αν και δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι ήταν η Κνωσός, παραδοσιακά ονομάζεται "Παλάτι". Οι ανασκαφές έδειξαν ότι υπήρχε οικισμός εδώ στην 8η χιλιετία π.Χ., ίσως και πριν, και ότι ένα παλάτι βρισκόταν ήδη εδώ από την 4η χιλιετία π.Χ..

Τα θεμέλια πολλών παλατιών έχουν βρεθεί εδώ, και τα περισσότερα από αυτά που βλέπουμε σήμερα ανήκουν στο χρονικό διάστημα μεταξύ 16ου - 14ου αιώνα πΧ. Υπάρχουν και μεταγενέστερες κατασκευές. Φαίνεται πως μετά το τέλος του Μινωικού κόσμου η περιοχή εξακολούθησε να διατηρεί σημεία ζωτικότητας. Η Κνωσός παρέμεινε ένας σημαντικός οικισμός σε όλη τη διάρκεια της Μυκηναϊκής περιόδου, καθώς και κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή, και μέχρι τον Μεσαίωνα δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ.

Το 1878 ο Μίνως Καλοκαιρινός ανακάλυψε το χώρο της Κνωσού. Οι σχετικές ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από τον Αρθούρο Έβανς το 1900. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν για τριάντα περίπου χρόνια και η αποκατάσταση της εικόνας του ανακτόρου έχει πραγματοποιηθεί σε φάσεις. Ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσού καλύπτει περισσότερα από 20 000 τετραγωνικά μέτρα.

Αρχικά μια θηλυκή θεότητα λατρευόταν εδώ. Οι φιγούρες με μια γυμνόστηθη γυναίκα που κρατά φίδια στα χέρια, πιστεύεται πως παριστάνει την κεντρική θεότητα των αρχαίων Κρητών. Ο διπλός πέλεκυς υπήρξε επίσης ιερό σύμβολο των Μινωιτών, η δε λατρεία του ταύρου ήταν γενικευμένη. Τα ταυροκαθάψια ήταν η κατεξοχήν συμβολική γιορτή ενός πολιτισμού, όπου η μορφή του ταύρου υπήρξε σημείο αναφοράς. Νέοι άνδρες και γυναίκες, εκτελούσαν ακροβατικές φιγούρες πάνω στην πλάτη των ταύρων και συναγωνίζονταν σε έναν αναίμακτο αγώνα ευελιξίας, δύναμης και ισορροπίας.

Οι Αχαιοί εισέβαλαν τον 15ο αιώνα π.Χ. και ήταν η κουλτούρα τους που έφερε τον Μινωικό πολιτισμό στο αποκορύφωμά του. Μιλούσαν ελληνικά, είχαν Έλληνες θεούς και χρησιμοποιούσαν την Κνωσό ως κέντρο. Ήταν, επίσης, αυτοί που χρησιμοποίησαν την λεγόμενη Γραμμική Β, η οποία έχει βρεθεί σε πήλινα δισκία.
Το τέλος του Μινωικού πολιτισμού πιθανολογείται πως προκλήθηκε από φυσικές καταστροφές. Ο σεισμός που καταβύθισε τη μισή Θήρα, το 1450 πΧ, φαίνεται πως κατέστρεψε και το μεγαλύτερο μέρος των Μινωικών πόλεων.

Το Μουσείο: Πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών της Κνωσού στεγάζονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου.